برای ایام مبارک عیدالله الاکبر، عید آل محمد صل الله علیه وآله والسلم اعمالی وارد شده است که به دو دسته تقسیم می‌شوند:
اولین دسته: اعمال مستحبی اجتماعی روز غدیر مانند: تبریک و تهنیت، دست دادن با دوستان، روز برادری و خواندن صیغه اخوت، زینت و آذین‌بندی، جشن و شادی، اطعام که ثوابی بسیار عجیب دارد، صدقه دادن، هدیه دادن، افطاری دادن و… است.
دومین دسته: اعمال مستحبی فردی روز غدیر مانند: روزه گرفتن که ثواب صد حج و صد عمره مقبول را دارد. مثل غسل کردن، عطر زدن، برائت از دشمنان حضرت علی علیه السلام، نماز روز عید، دعا کردن، صلوات فرستادن، حمد کردن و گفتن جمله «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوِلاَیَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلیِّ بنِ أَبِی طالِب وَ الْأَئِمَّةِ» که باید این حمد بزرگ را به جا بیاوریم. چون خداوند مهربان، ما را متمسک به هر خانه و درباری قرار نداده بلکه ما را متمسک درب خانه امیر مومنان، حضرت علی علیه السلام و اولاد حضرت علیه السلام قرار دادند و به قول بزرگان همچون مرحوم آیت الله کوهستانی: خداوند یک علی علیه‌السلام داشتند و الحمدلله، آن هم، امام ما شدند.
گفتنی است که گرامیداشت شخصیت برجسته امیرمومنان، حضرت علی علیه السلام و معرفی ایشان و ولایت به حقشان فقط محدود به ایام عید غدیر نیست و باید در سراسر ایام سال به این موضوع مهم توجه شود.
«الحمد الله الذی جعلنا من المتمسکین به ولایت سلطان اولیاء، سخن‌گذار منبر سَلونی، سرور مُطلبی، ابن عَمّ نبی، دُرّ هَل عطاء، مُهر بُرج اِنّما، شهسوار لا فتی، پیشوای انبیاء، عُروه الوثقی، کلمه الحسنی، سید الاوصیاء، عماد الاصفیاء، رُکن اولیاء، آیت‌الله العظمی، خیر المومنین، امام المتقین، اول العابدین، اَزهد الزاهدین، زین الموحدین، حبل الله متین، لنگر آسمان و زمین، وجه الله، عین الله، نور الله، سِر الله، اُذن الله، باب الله، روح الله، سیف الله، عبد الله، اسدالله الغالب آقا جان علی ابن ابی طالب صلوات الله سلامه علیه».
تفسیر کلمه «تمسک»
حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی یعقوبی گیلانی، مدیر موسسه منبر آسمانی و کارشناس مذهبی درمورد کلمه تمسک اظهار کرد: در حمد و تهنیت روز غدیر چند نکته اساسی وجود دارد که بنده به دو نکته مهم آن اشاره می‌کنم که مورد نیاز همه علی‌دوستان و علی‌یاران عزیز است.
اول باید بفهمیم تمسک یعنی چه؟ این‌که در قرآن می‌فرمایند: «فَمَنْ یَکْفُر بالطاغوت و یُؤمن باللّه فقد استمسک بالعُروةِ الُوثقی لا انْفِصامَ لها» «هر کس به طاغوت کفر ورزد و به خدا ایمان آورد، به دستاویزی استوار و محکم چنگ زده است، دستاویزی که ناگسستنی است.»
در این دعای تهنیت روز غدیر می‌گوییم ما «تمسک» پیدا نمودیم. منظور از این تمسک چیست؟ لغوی و ادیب بزرگ، راغب اصفهانی در کتاب مفردات خویش در معنای این ماده می‌گوید: «اِمساک چیزی یعنی آویختن به آن و نگهداری آن».
این که حضرات معصومین علیه‌السلام می‌فرمایند به قرآن تمسک پیدا نمایید یا به حبل الله تمسک جویید یا به ما اهل بیت علیه السلام تمسک نمایید. یعنی شما که نمی‌توانید تمام کارهایتان و اعمال و افکارتان را مانند قرآن و اهل بیت علیه السلام انجام دهید، لحظه‌ای از قرآن و راه خدا و اهل بیت علیه السلام جدا نشوید و ملازمت با این ثقل‌های گران‌بها را رها ننمایید.
تمسک از نظر امام خمینی (ره)
حضرت امام خمینی (ره) درباره عید غدیر و تمسک به غدیر می‌فرمایند: «زنده نگه داشتن این عید (غدیر) نه براى این است که چراغانى بشود و قصیدهخوانى و مداحى شود، این‌ها خوب هستند، اما مسئله این نیست. مسئله این است که به ما یاد بدهند که چطور باید تبعیت کنیم، به ما یاد بدهند که غدیر منحصر به آن زمان نیست، غدیر در همه اعصار باید باشد و روشى که حضرت امیر علیه السلام در این حکومت پیشی گرفته‌اند باید روش ملت‌ها و دست اندرکاران باشد.
فاصله ما با علی علیه السلام
حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی تصریح کرد: اهل بیت علیهم‌السلام در اوج قله هستند، حالا هرکس باید بنا بر حال خودش به سمت قله حرکت کند ولی متأسفانه، خیلی از افراد نه تنها به سمت قله حرکت نمی‌کنند بلکه دارند پشت به قله حرکت می‌نمایند.
ما نمی‌توانیم مثل حضرت علی علیه السلام باشیم. اما حداقل، باید کمی به سمت قله علی علیه السلام حرکت نماییم. مثلاً حضرت علی علیه‌السلام فقیر نبودند و بنا بر نقل تاریخ، سالانه ۶۰ هزار دینار درآمد داشتند، درآمدی که در آن زمان، با یک هزارمش، کسی می‌توانست بهترین زندگی را برپا کند و دستش را به سمت کسی دیگر دراز نکند. اما می‌بینیم و می‌خوانیم که حضرت علی علیه السلام با این همه ثروت، زاهدانه و بدون هیچ بریز و بپاشی زندگی می‌کردند.
حضرت علیه السلام در تولید کم نمی‌گذاشتند ولی در مصرف، زاهد بودند. حضرت علی علیه‌السلام کاری می‌کردند که با اضعف افراد جامعه برابر باشند و این، یعنی زندگی یک فرد به صورت مسئولانه.
متأسفانه، اینقدر در گوش ما کلمه قناعت گفته شده است که همه فکر می‌کنند باید یک هزینه بخور و نمیری به دست آورند و دیگر به مال دنیا اهمیتی نداد. در صورتی‌که حضرت امیرمومنان علیه السلام، مقدار ناچیزی از این سرمایه ۶۰ هزار دیناری را خودشان برمی‌داشتند و بیشترش را هزینه مسلمین می‌کردند. این معنای درست قناعت است.
باید به علی علیه السلام تمسک کرد
این کارشناس مذهبی با بیان این‌که عید غدیر، عید آموزش چگونگی اطاعت از ولی و تبعیت از علی علیه‌السلام است، بیان کرد: ابوذر غفاری نقل کرده است که از پیامبر اکرم صل الله علیه وآله والسلم شنیدم که فرمودند: «أبوذَرٍّ: سَمِعتُهُ أیِ النَّبِیَّ صل الله علیه وآله والسلم یَقولُ لِعَلِیٍّ علیه السلام: یا عَلِیُّ علیه‌السلام، مَن أحَبَّکُم وتَمَسَّکَ بِکُم فَقَد تَمَسَّکَ بِالعُروَةِ الوُثقى». «اى على علیه‌السلام! هر که شما را دوست بدارد و به دامن شما چنگ زند هر آینه به دستگیره محکم چنگ زده است.»
گفتنى است احادیثى که بر وجوب تمسّک به اهل بیت علیه‌السلام دلالت دارند بیش از حدّ متواتر هستند. از جمله حدیث غدیر و ثقلین که پیامبر عظیم الشان اسلام صل الله علیه وآله والسلم که در روز‌های آخر عمر مبارکشان به آن اشاره کردند.
حدیث متواتر به چه حدیثی اطلاق می‌شود؟
روایتی که از طُرُق و افراد مختلف، بسیار گزارش شود به گونه‌ای که به صحت خبر اطمینان حاصل شود.
تمسک به ولایت و نه محبت
حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی گفت: نکته بعدی که در این حمد باید به آن پرداخت این است که در این حمد می‌گوییم: «الحمدلله الذی جعلنا من المتمسکین بولایت علی بن ابیطالب علیه‌السلام» «ما را از متمسکین به ولایت علی علیه‌السلام قرار بده» و فقط ما را متمسّک به محبت و مودت علی علیه‌السلام و اولاد گرامیش قرار نده.
آن‌چه موضوعیت دارد ولایت است و دیگر موارد مثل محبت و مودت طریقیت دارند.
با احترام، خیل کثیری از برادران اهل سنت هستند که به خاندان نبوت و شخص امیرالمومنین علیه السلام عشق دارند و محبت فراوانی نسبت به خاندان وحی دارند، اما وقتی صحبت از قبول ولایت حضرت علیه‌السلام می‌شود کنار کشیده و می‌گویند:ما علی (ع) را به عنوان چهارمین خلیفه قبول داریم. روز غدیر این دسته خارج می‌شوند. زیرا غدیر، عید ولایت و هدایت و اطاعت است. اینقدر این مسئله مهم و حساس است که وجود نازنین امیرالمومنین علیه السلام در روایتی حتی کمترین و عادی‌ترین امور زندگی مانند نشستن و برخاستن را به مسئله پیروی و اطاعت از اهل بیت گره می‌زنند و می‌فرمایند: «اُنظُروا أهلَ بَیتِ نَبِیِّکُم، فَالزَموا سَمتَهُم، وَاتَّبِعوا أثَرَهُم، فَلَن یُخرِجوکُم مِن هُدًى، ولَن یُعیدوکُم فی رَدًى، فَإِن لَبَدوا فَالبُدوا وإن نَهَضوا فَانهَضوا، ولا تَسبِقوهُم فَتَضِلّوا ولا تَتَأَخَّروا عَنهُم فَتَهلِکوا» «به اهل بیت پیامبرتان صل الله علیه وآله والسلم بنگرید و راه و روش آنان را در پیش گیرید و پیرو ایشان باشید؛ زیرا که آنان هرگز شما را از راه راست بیرون نمى‌برند و هیچ‌گاه به نابودى نمى کشانند؛ اگر آن‌ها نشستند شما نیز بنشینید و اگر برخاستند برخیزید و بر ایشان پیشى نگیرید که گمراه مى‌شوید و از آن‌ها عقب نمانید که به هلاکت مى افتید.»
تمسک به ولایت در کلام حضرت امام خمینی (ره)
امام خمینی (ره) در بیانات شریفشان به این مسئله تأکید دارند که تمسک به ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام چیست؟ تمسک به ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام، نه تمسک به محبت امیرالمؤمنین علیه‌السلام تمسک به محبت اصلاً معنا هم ندارد. تمسک به ولایت حضرت امیر علیه السلام تبعیت از مقاصد ایشان است. کسانى که مدعى هستند که ما شیعه امیرالمومنین علیه السلام هستیم باید در قول و فعل و نوشتن و گفتن و همه چیز، از ایشان تبعیت داشته باشند.
هشدار جدی به مدعیان ولایتمداری
این کارشناس مذهبی افزود: شیخ حرّ عاملی در کتاب شریف وسائل الشیعه خود که مورد قبول اکثر علما و فقهاست از امام صادق علیه‌السلام، حدیثی نقل می‌کند. قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام: «کَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ یَعْرِفُنَا وَ هُوَ مُسْتَمْسِکٌ بِعُرْوَةِ غَیْرِنَا» «امام علیه‌السلام می‌فرمایند: دروغ مى گوید کسى که مدعى است ما را شناخته، اما به دامن دیگران چنگ آویخته است.»
