بر اساس اعلام وزارت بهداشت سوختگی در کشورمان به‌شدت شایع است؛ به‌طوری که مردم ایران ۸ برابر متوسط جهانی دچار سوختگی می‌شوند هر چند که همه موارد سوختگی در کشور ثبت نمی‌شود، اما سالانه حدود ۳۰ هزار نفر در ایران دچار سوختگی‌های شدید منجر به بستری می‌شوند و از این تعداد ۳ هزار نفر نیز فوت می‌کنند. به همین دلیل شناخت انواع سوختگی، یادگیری اقدامات اولیه و مراقبت‌های پس از آن اهمیت بسیار زیادی دارد.
تماس با هر منبع حرارتی باعث ایجاد سوختگی می‌شود. سوختگی می‌تواند بر اساس شدت و مدت تماس با منبع حرارتی باعث ایجاد آسیب‌های مختلفی به اندام شود، اما به‌طورکلی آسیب‌های ناشی از سوختگی به سه نوع درجه ۱، ۲ و ۳ تقسیم می‌شود.
سوختگی درجه ۱ را سوختگی سطحی نیز نامند؛ چون فقط به بیرونی‌ترین لایه پوست آسیب می‌زند و نشانه‌های واضح آن شامل قرمزی، التهاب جزیی یا تورم، درد و خشک و پوسته‌پوسته شدن پوست در زمان التیام‌یافتن سوختگی می‌شود. در این نوع سوختگی، پوست سوخته باید تمیز نگه داشته شود، با آب و صابون محل سوختگی را بشویید.
ناحیه سوخته را ۲۰ دقیقه در آب تمیز و سرد و سپس در آب تمیز و ولرم غوطه‌ور کنید. این کار سبب کاهش درد خواهد شد. برای مراقبت از پوست محل سوختگی می‌تواند روی محل سوختگی پماد حاوی روغن ماهی (پماد سوختگی)، پماد اکسید روی و یا سیلور سولفادیازین بمالید.
سوختگی درجه ۲ عمیق‌تر و وخیم‌تر از درجه ۱ است؛ چراکه آسیب‌دیدگی از لایه سطحی پوست فراتر رفته است. این نوع آسیب تاول زدن، قرمزی و زخم و التهاب شدید پوست را به دنبال دارد. نشانه‌های سوختگی درجه ۲ شامل تاول، ورم و کنده‌شدن پوست همراه با درد شدید است.
سوختگی درجه ۳ شدیدترین نوع سوختگی است که با بیشترین میزان آسیب‌دیدگی در تمام لایه‌های پوست همراه است و گاهی حتی به اندام‌های اصلی، گردش خون و استخوان‌ها صدمه می‌زند.
تصور اشتباهی وجود دارد که سوختگی درجه ۳ دردناک‌ترین نوع سوختگی است؛ اما این طور نیست. در واقع میزان آسیب‌دیدگی در این نوع سوختگی آن قدر شدید و گسترده است که احتمال دارد بیمار به دلیل صدمه دیدن عصب‌ها هیچ دردی احساس نکند.
سوختگی درجه ۳ با توجه به دلیل سوختگی باعث تغییر‌های ظاهری متفاوتی در پوست از جمله سفید و مومی شدن، سوختن و تیره‌شدن، به رنگ قهوه‌ای تیره درآمدن و برآمده و چرمی شدن پوست می‌شود.
زمان مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی
مهم است که تشخیص دهید چه زمانی، یک سوختگی می‌تواند در خانه درمان شود و چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید یا از اورژانس ۱۱۵ کمک بخواهید. در موارد زیر لازم است به پزشک مراجعه کنید:
سوختگی، ناحیه وسیعی از پوست را درگیر کرده است.
سوختگی شامل صورت، دست‌ها، قفسه سینه، مفاصل، اندام‌های تناسلی یا کشاله ران است.
زخم دردناک یا بدبو شده است.
درجه حرارت بدن مصدوم بالاست و تب دارد.
فکر می‌کنید مصدوم دچار سوختگی درجه سوم حتی با وسعت کم شده است.
در هر نوع سوختگی احتمال بروز عفونت به دلیل آسیب به پوست و ورود باکتری از این راه وجود دارد. «عفونت جریان خون» نیز پیامد اکثر موارد سوختگی‌های شدید است که به شوک یا حتی مرگ می‌انجامد. به همین منظور مراقبت از زخم ناشی از سوختگی و تعویض منظم و صحیح پانسمان آن ضروری است.
یکی دیگر از مواردی که پس از سوختگی‌ها محسوب می‌شود، رژیم غذایی است. اهداف رعایت رژیم غذایی در این بیماران در درجه اول، پیشگیری از ایجاد سوءتغذیه، کمک به تأمین آب و مواد کافی برای جلوگیری از ایجاد شوک و سرعت‌بخشیدن به بهبود زخم‌هاست. به همین منظور نکات تغذیه‌ای زیر توصیه می‌شود:
مصرف حداقل ۶ تا ۸ لیوان آب در طول روز برای حفظ تعادل مایعات
مصرف چربی‌های سالم مانند ماهی، دانه کتان و کنجد
مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین‌های C، A و E مانند هویج، اسفناج، جعفری و.
توصیه‌های طب ایرانی در سوختگی
طب ایرانی در خصوص سبک زندگی سالم و پیشگیری و درمان بیماری‌ها، راهکار‌های متعددی را ارائه می‌دهد. بدیهی است بررسی دقیق علت هر شکایت و انتخاب بهترین راهکار با بهره‌گیری از دستور‌های طب رایج و طب ایرانی باید مدنظر قرار گیرد. در درمان سوختگی در طب ایرانی توصیه می‌شود که روغن‌زیتون، سفیده تخم‌مرغ، جوش‌شیرین، گلاب سرد مخلوط با حنا و ژل آلوئه‌ورا بر روی موضع مالیده شود.
فارس
