عبدالرحمن اهوازیان، دبیر شاخه ورزشی انجمن‌ فیزیوتراپی ایران با اشاره به هفته ملی دیابت که تا 25 آبان ادامه دارد، آگاهی‌بخشی درباره این بیماری را ضروری عنوان کرد و گفت:ترکیب ورزش و فیزیوتراپی رویکردی جامع برای مدیریت دیابت ارائه می‌دهد که برای سلامت جسمی و روانی مفید است.

به گزارش همشهری آنلاین، ورزش نه تنها کنترل قند خون را بهبود می‌بخشد، بلکه به کاهش استرس و افسردگی که در میان افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن شایع است، کمک می‌کند. فیزیوتراپی هم با ارائه راهنمایی‌ها و ابزارهای لازم به بیماران، اطمینان حاصل می‌کند که افراد به شیوه‌ای ایمن و با اعتماد به نفس ورزش می‌کنند، خطر آسیب را کاهش می‌دهد و باعث حفظ تعهد به برنامه ورزشی در درازمدت می‌شود.

این استراتژی‌ها به افراد مبتلا به دیابت قدرت می‌دهند تا بیماری خود را به طور مؤثر مدیریت کرده و کیفیت زندگی خود را افزایش دهند و به مرور زمان خطر عوارض مرتبط با دیابت را کاهش دهند.

او ادامه داد: یکی از عوارض مهم دیابت، آسیب عصبی یا نوروپاتی دیابتی است. قند خون بالا می‌تواند به اعصاب، به ویژه در اندام‌های انتهایی بدن آسیب برساند و باعث درد، سوزش یا بی‌حسی در دست‌ها و پاها شود. این وضعیت می‌تواند انجام کارهای ساده را دشوار کند و منجر به عوارض شدیدی مانند زخم‌های پا یا عفونت‌هایی شود که به‌سختی بهبود می‌یابند.

در موارد شدید، عفونت‌های درمان‌نشده می‌توانند به قانقاریا و نیاز به قطع عضو منجر شوند. آسیب عصبی همچنین می‌تواند بر سیستم گوارشی تأثیر بگذارد و علائمی مانند تهوع، یبوست یا اسهال ایجاد کند. حتی می‌تواند مشکلاتی در عملکرد مثانه و عملکرد جنسی به وجود آورد که همه این‌ها بر کیفیت زندگی فرد تأثیر می‌گذارند.

به گفته این فیزیوتراپیست، آسیب کلیوی یا نفروپاتی دیابتی یکی دیگر از عوارض شایع مرتبط با دیابت است و در این باره توضیح داد: کلیه‌ها مواد زائد را از خون فیلتر می‌کنند، اما قند خون بالا می‌تواند به واحدهای کوچک تصفیه‌کننده‌ کلیه آسیب بزند و منجر به بیماری مزمن کلیه یا حتی نارسایی کلیه شود. نفروپاتی دیابتی معمولاً به آرامی پیشرفت می‌کند و ممکن است تا مراحل پیشرفته هیچ علائمی نداشته باشد، در این مرحله نیز گزینه‌های درمانی محدود می‌شوند.

اهوازیان تاکید کرد: افراد مبتلا به دیابت باید عملکرد کلیه‌های خود را به‌طور منظم بررسی کنند، سطح قند خون خود را در حد مطلوب نگه دارند و فشار خون خود را کنترل کنند تا خطر عوارض کلیوی کاهش یابد. این عوارض نشان‌دهنده اهمیت مدیریت منظم دیابت و مراقبت‌های پیشگیرانه برای جلوگیری یا به تأخیر انداختن مشکلات جدی سلامتی هستند.

نقش ورزش و فیزیوتراپی در مدیریت دیابت

دبیر انجمن شاخه ورزشی فیزیوتراپی با اشاره به نقش ورزش و فیزیوتراپی در مدیریت و درمان دیابت، به‌ویژه دیابت نوع ۲ عنوان کرد: فعالیت بدنی منظم به تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند، زیرا با بهبود حساسیت به انسولین، به سلول‌ها اجازه می‌دهد تا گلوکز را به‌طور موثرتری جذب و استفاده کنند. ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی تند، شنا یا دوچرخه‌سواری می‌توانند سطح قند خون را کاهش دهند و سلامت قلب و عروق را بهبود بخشند، که این موضوع برای افراد مبتلا به دیابت بسیار حیاتی است زیرا آن‌ها در معرض خطر بالای بیماری‌های قلبی قرار دارند.

او ادامه داد: تمرینات مقاومتی مانند وزنه‌برداری و تمرینات بدنسازی هم به افزایش توده عضلانی کمک کرده و باعث بهبود جذب گلوکز در بافت‌های عضلانی می‌شود و منجر به پایداری بیشتر سطح قند خون و سلامت متابولیکی می‌شود. علاوه بر کنترل قند خون، ورزش به مدیریت وزن نیز کمک می‌کند، که عامل مهمی برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ است.

به تاکید اهوازیان، اضافه وزن، به‌ویژه در ناحیه شکم، می‌تواند منجر به مقاومت به انسولین شود. با ترکیب ورزش منظم، افراد مبتلا به دیابت می‌توانند به ترکیب بدنی سالم‌تر دست پیدا کنند، چربی‌ها را کاهش دهند و پروفایل متابولیکی کلی خود را بهبود بخشند. این کاهش وزن نه تنها کنترل قند خون را آسان‌تر می‌کند، بلکه خطر ابتلا به سایر عوارض مرتبط با دیابت، مانند فشار خون بالا و ناهنجاری‌های لیپیدی را کاهش می‌دهد. برای افرادی که در معرض خطر یا مبتلا به پیش‌دیابت هستند، مدیریت وزن از طریق ورزش می‌تواند مانع از پیشرفت به دیابت نوع ۲ شود.

او با بیان این که فیزیوتراپی به عنوان یک سیستم پشتیبانی اساسی در مراقبت از دیابت عمل می‌کند، عنوان کرد: این مساله به ویژه در مدیریت عوارض مرتبط با دیابت مانند نوروپاتی، سفتی مفاصل و مشکلات گردش خون موثر است. فیزیوتراپیست‌ها با ارزیابی محدودیت‌های جسمانی و وضعیت سلامتی هر بیمار، برنامه‌های تمرینی شخصی‌سازی شده‌ای را طراحی می‌کنند که هم ایمن و هم مؤثر باشند.

برای مثال، نوروپاتی دیابتی اغلب به بی‌حسی و درد در اندام‌ها، به ویژه پاها منجر می‌شود که می‌تواند تحرک را تحت تأثیر قرار دهد و خطر زمین خوردن را افزایش دهد. فیزیوتراپیست‌ها به این مسائل از طریق تمرینات تقویت عضلات، تعادل و تحرک پرداخته و همچنین بیماران را در مورد مراقبت از پا برای پیشگیری از صدمات و کاهش درد آموزش می‌دهند.

به گفته اهوازیان علاوه بر برنامه‌های تمرینی فردی، فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند از تکنیک‌های تخصصی برای کاهش علائم مرتبط با دیابت استفاده کنند. تحریک الکتریکی و درمان دستی اغلب برای کاهش درد نوروپاتیک و بهبود جریان خون به مناطق آسیب‌دیده به کار می‌روند، که روند درمان را بهبود می‌بخشند و خطر عوارض را کاهش می‌دهند.

او همچنین به این نکته هم اشاره کرد که فیزیوتراپیست‌ها ممکن است از تمرینات حرکتی و برنامه‌های کششی برای رسیدگی به سفتی مفاصل و گرفتگی عضلات که در افراد مبتلا به دیابت شایع است، استفاده کنند. با پرداختن به این چالش‌های جسمانی، فیزیوتراپی به افراد کمک می‌کند تا استقلال عملکردی خود را حفظ کرده، کیفیت زندگی افراد مبتلا به این بیماری، افزایش پیدا کند.