کم‌توجهی به صنعت فرش با وجود ظرفیت بالای ارزآوری

عبدالله بهرامی، مدیر عامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدکنندگان فرش دست‌باف ایران درمورد تولید و صادرات صنعت فرش دست بافت ایران و چالش‌های آن بیان کرد: طبق آمار سال ۷۳، ۲ میلیارد و صد و خرده‌ای دلار صادرات سالانه بوده و بعد از آن، یک میلیارد و پانصد دلار بوده است و در بدترین شرایط تحریمی، روند به گونه‌ای بود که کمتر از ۴۰۰-۵۰۰ دلار صادرات نداشته‌ایم و الان به ۴۰ میلیون دلار رسیده است و این عدد، شاید صادرات یک تاجر است و این موضوع مشخص می‌کند وضعیت صنعت فرش خراب نیست بلکه به نظر بنده، این صنعت در حال مرگ است و بخشی از آن، مربوط به مسائل داخلی و بخش دیگری از آن مربوط به تحریم‌هاست و تحریم‌ها اثر مخربی بر تولید و صادرات صنعت فرش گذاشته است.

مدیر عامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدکنندگان فرش دست‌باف ایران تصریح کرد: تا سال ۹۷، صادرات ما ۴۰۰-۵۰۰ میلیون دلار بود با وجود این که تحریم‌ها، تورم، قطع بیمه قالیبافان را داشتیم و این نشان می‌دهد که متأسفانه، صنعت فرش با این مشکلات روبرو بوده است.

سال ۹۷، اتاق فکر آقای ترامپ فرش دستباف را تحریم کرد؛ چراکه آنها متوجه شدند این کار تا چه اندازه استراتژیک است و جایگاه اجتماعی بالایی داشته و در زمینه تولید، ارزآوری و فرهنگ‌سازی بسیار مهمی دارد. به همین دلیل، بعد از صنعت موشکی، صنعت فرش را تحریم کردند و ما دست‌اندرکاران فکر می‌کردیم که با توجه به اهمیت صنعت فرش، تسهیلگری و حمایت می‌کنند ولی برعکس این موضوع اتفاق افتاد. 

بهرامی گفت: اگر با وجود تحریمات، صادرات فرش دستباف به کشور آمریکا ۲۰ درصد بود و در طول دهه‌های اخیر، بیشتر از ۸۰ میلیون دلار نبود ولی یک ماه بعد، تعهد ارزی را تصویب و اجرا کردند و با این کار، از سال ۹۸ به بعد هر سال این مسئله تنزل پیدا کرد و ۴ سال به طور مداوم، ۴۰-۵۰ میلیون دلار برای این صنعت ثبت شد.

در ادامه، سید محمد ویسیان، معاون مرکز ملی فرش ایران درمورد دلیل کاهش تولید و صادرات گفت: سی و یکمین نمایشگاه فرش برگزار شد و این عدد برای یک نمایشگاه به منزله این است که تا چه اندازه دولت برای فرش دستباف ارزش قائل است که نمایشگاه به ایستگاه سی و یکم رسیده است. امسال، ۱۷۰ غرفه از ۱۰ استان کشور در نمایشگاه حضور داشتند که این استان‌ها در حوزه هنر – صنعت فرش دستباف برند بودند و تقریباً حدود ۸ هزار متر مربع به نمایشگاه اختصاص پیدا کرده بود و با وجود این که سُفرای مختلف حضور داشتند ولی تعداد غرفه‌ها و سالن‌ها کمتر شده و یکی از دلایلش تاریخ نمایشگاه بود؛ چراکه قبلاً نمایشگاه در تاریخ ۸-۱۱ شهریورماه برگزار می‌شد و مدت زمان آن کوتاه‌تر شده بود ولی با همراهی اتحادیه‌ها موافقت شد که این زمان مناسبی برای برگزاری نمایشگاه و فروش فرش نیست. به همین دلیل، تاریخ نمایشگاه تغییر کرد. 

معاون مرکز ملی فرش ایران تصریح کرد: در ابتدای شروع نمایشگاه فرش، ساعت نمایشگاه کم بود و با مساعدت‌های وزیر و متولیان، روز‌های نمایشگاه از ۴ روز به ۵ روز تغییر کرد و یکی دیگر از دلایل کم بودن تعداد غرفه‌ها قیمت آنها بود که بر اساس درجه‌بندی صورت گرفت و این شیوه برای اولین بار بود و درجه‌ای که برای نمایشگاه فرش درنظر گرفته شد درجه ۲ بود که تعرفه‌های آن متفاوت و بر اساس سالن و غرفه بود و این مشکلات برطرف شد و اگر دوستان می‌ماندند؛ هم به تعداد روز‌ها و هم ساعت نمایشگاه اضافه شد. 

ویسیان تأکید کرد: بر اساس بررسی میدانی بنده، تولیدکنندگان از فروش محصولات خود رضایت نسبی داشتند.

او درمورد چرایی دعوت نشدن هئیت تجاری خارجی گفت: تغییراتی اتفاق افتاد که باعث شد هیئت تجاری خارجی دعوت نشوند. چون آنها از قبل برای خود برنامه‌ریزی می‌کنند و تغییرات زمانی باعث جا به جایی‌ها شد. البته بعضاً تولیدکنندگان به همراه خود افرادی را آورده بودند و ما در حاشیه این نمایشگاه، ۴ کارگاه آموزشی در حوزه‌های مختلف تعریف و برگزار کردیم. 

مدیر عامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدکنندگان فرش دست‌باف ایران ادامه داد: باید توجه کرد که فرش دستباف جزئی از اقتصاد و معیشت حداقل ۶ میلیون نفر است.

در ادامه، مرتضی حاجی آقامیری، رئیس کمیسیون فرش اتاق بازرگانی ایران درمورد کاهش صادرات صنعت فرش تصریح کرد: موضوع اصلی برای کاهش صادرات فرش، تحریم‌های بین‌المللی است و آمریکا بعد از نفت، فرش را تحریم کرده و ۴۴ درصد بازار فرش جهانی را به خود اختصاص داده است. 

مقررات تعهد ارزی نیز، موضوعی است که به خاطر شرایط غیرعادی ناشی از تحریم‌ها به صورت موقت وضع شد و در مبارزه با قاچاق کالا به قانون دائمی تبدیل شد و نتیجه آن در همه موضوعات صادراتی ما مشخص است و صنعت فرش به خاطر این مقررات کاهش پیدا کرد ولی گمان می‌کنم مسئولان در سطوح قوای سه‌گانه ما به اهمیت فرش و صنایع دستی در ایران واقف نیستند؛ حوزه‌ای که برای دو میلیون و پانصد هزار نفر ایرانی کار ایجاد کرده و معیشت آنها را تأمین کرده است و بخش عمده‌ای از این بار بر دوش بخش خصوصی است و در هیچ حوزه‌ای شاهد چنین چیزی نیستیم و به همین دلیل، موضوع فرش و صنایع دستی متفاوت از دیگر حوزه هاست و اگر امتیازی در تعهد ارزی آنها قائل می‌شویم به همین خاطر است. 

رئیس کمیسیون فرش اتاق بازرگانی ایران افزود: در ماه‌های پایانی دولت سیزدهم مصوبه‌ای در هیئت وزیران به تصویب رسید که تعهد ارزی صنایع دستی از جمله فرش بر اساس مقدار مصرف مواد اولیه محاسبه شود ولی تا به امروز، بانک مرکزی اجرا نکرده است با وجود این که آقای فرزین در این رابطه گفتگو کرد و موافقت خود را اعلام کرد ولی هنوز اجرایی نشده است.