زوایای مهم سفر رئیس‌جمهور به کازان

شعیب بهمن با اشاره به سفر رئیس‌جمهور کشورمان به روسیه جهت شرکت در نشست گروه بریکس اظهار کرد: این سفر از سه بعد حائز اهمیت است؛ ابتدا باید به حضور ایران در گروه بریکس اشاره کرد، زیرا بعد از پذیرش ایران در این گروه، این اولین‌باری است که ایران به‌شکل رسمی و به‌عنوان عضو دائم و اصلی گروه، شرکت می‌کند؛ به این ترتیب این موضوع از جنبه‌های مختلف حائز اهمیت و بیانگر مشارکت ایران در یک سازوکار مهم جهانی است؛ سازوکاری که از اقتصاد‌های نوظهور تشکیل شده و در مورد اهمیت این گروه و نقش‌هایی که می‌تواند در اقتصاد بین الملل ایفا کند، بسیار صحبت شده است.

کارشناس مسائل روسیه و اوراسیا خاطرنشان کرد: واقعیت این است که حضور ایران در گروه بریکس، به معنی مشارکت در تصمیم‌گیری در سطوح بالای اقتصاد بین‌الملل بوده و می‌تواند برای ایران مزیت‌های قابل توجهی در این حوزه داشته باشد. در حالی که ایران کشوری است که می‌تواند فرصت‌های قابل توجهی را برای بریکس فراهم بیاورد؛ هم از لحاظ موقعیت جغرافیایی و هم از نظر توانمندی‌ها و ظرفیت‌هایی که در حوزه‌های مختلف اقتصادی و حمل و نقل و ترانزیت، در اختیار دارد. وی با بیان این‌که دومین جنبه مهم سفر رئیس‌جمهور به کازان، مقدمه‌سازی برای امضای موافقت‌نامه راهبردی بین ایران و روسیه بوده، تصریح کرد: این موافقت‌نامه یک سند راهبردی بلندمدت است و می‌تواند به آینده مناسبات تهران و مسکو، شکل بدهد. این موضوع در روابط ایران و روسیه از جنبه‌های مختلف قابل اهمیت بوده و بیانگر نگاه نزدیک و مناسبات دو کشور در آینده در خصوص مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی است. 

بهمن افزود: سومین جنبه مهم سفر پزشکیان به کازان نیز مذاکره و رایزنی رئیس‌جمهور و هیأت همراه با کشور‌های مختلفی است که در این اجلاس شرکت دارند، زیرا علاوه بر اعضای اصلی بریکس، کشور‌های دیگری نیز به‌عنوان مدعو در این اجلاس حضور دارند. قطعا رایزنی‌های دیپلماتیک در سطوح بالا با این کشور‌ها به‌ویژه در خصوص شرایط منطقه و جنگی که رژیم‌صهیونیستی علیه ایران و لبنان به‌راه انداخته، یکی از محور‌های بسیار مهمی است که مورد توجه رئیس‌جمهور و دستگاه دیپلماسی قرار خواهد گرفت؛ لذا این موضوع نیز یکی از جنبه‌های مختلف حائز اهمیت به‌شمار می‌آید و می‌تواند ادامه تور دیپلماسی‌ای باشد که وزیرخارجه کشورمان از هفته گذشته در کشور‌های عربی، آغاز کرده است. 

کارشناس مسائل روسیه و اوراسیا تأکید کرد: ایران می‌تواند مذاکرات مؤثری با کشور‌هایی که در این اجلاس شرکت می‌کنند، داشته باشد تا به‌این شکل، بتوانند جنایت و جنگ رژیم‌صهیونیستی را متوقف کنند. وی درباره دیگر ظرفیت‌های گروه بریکس عنوان کرد: از ابتدا این گروه با ایده مشارکت و گردهمایی اقتصاد‌های نوظهور ایجاد شد و به‌همین دلیل، دارای ظرفیت‌های قابل توجه برای همکاری‌های اقتصادی است و حضور کشور‌هایی مانند روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی و برزیل که همگی در برآورد‌های اقتصادی در دنیا جزو کشور‌های رو‌به رشد محسوب می‌شوند، می‌تواند فضای تعاملی جدیدی بین ایران و این کشور‌ها ایجاد کند.

​​​​​​​کارشناس مسائل روسیه و اوراسیا ادامه داد: علاوه بر این، گروه بریکس در حال ایجاد سازوکار‌های جدیدی در حوزه اقتصاد بین‌الملل است که برخی از این سازوکارها، ایجاد شده و برخی دیگر نیز در دستور کار قرار دارند. به‌عنوان مثال بریکس، بانکی را به نام «توسعه نوین» ایجاد کرده که در برآورد‌های جهانی، این بانک، همپای بانک جهانی شناخته می‌شود. بهمن خاطرنشان کرد: افزون بر این، بریکس صندوقی را به اسم «صندوق ذخیره» ایجاد کرده که کارکردی مشابه صندوق بین‌المللی پول دارد. 

علاوه بر این، ایجاد یک سوئیفت و شبکه تبادل مالی جدید یا ایجاد قوانین مشابه اف‌ای‌تی‌اف در گروه بریکس، از جمله موضوعاتی است که در دستور کار این گروه قرار دارد. وی اظهار کرد: ایجاد این سازوکارها، نهاد‌ها و قوانین عملا به‌عنوان سازوکار نهاد‌های موازی با نظام مالی سرمایه‌داری هستند که بعد از جنگ جهانی دوم، سبب حاکمیت آمریکا و غرب در اقتصاد بین‌الملل شدند. به‌همین دلیل، هرچه این نهاد‌ها رشد کنند و کارکردشان افزایش یابد، به موازات آن، از نقش نهاد‌های غربی کاسته خواهد شد. بهمن گفت: این نهادسازی، نکته بسیار مهمی است که بریکس به‌دنبال آن است و ذیل آن، موضوعات دیگر مانند دلارزدایی نیز اهمیت پیدا می‌کند. 

اساس دلارزدایی در ذیل حرکت بزرگی بوده که بریکس ایجاد کرده؛ البته در برخی کشور‌ها این دلارزدایی نیز به خوبی پیش رفته است. برای نمونه امروز روسیه و چین، بخش اعظم تجارت خارجی خود را با ارز‌های بین‌المللی یا ارز‌های جایگزین دلار، انجام می‌دهند. وی با یادآوری این‌که دلار تقریبا در مناسبات روسیه و چین حذف شده، افزود: در مناسبات سایر کشور‌های عضو گروه بریکس نیز این وضعیت برقرار بوده؛ کما این‌که ایران نیز در سال‌های گذشته به واسطه تحریم‌ها، به دنبال دلارزدایی از اقتصاد خود است. در‌عین حال ایران می‌تواند از امکاناتی که بریکس دارد‌استفاده کند. برای نمونه ایران با عضویت در بانک توسعه یا صندوق ذخیره بریکس، می‌تواند ازاین نهاد‌ها وام دریافت کند. لازم به یادآوری است که ایران در سال‌های گذشته تلاش کرد تا از بانک جهانی یا صندوق بین‌المللی وام دریافت کند، اما هر بار، با رأی منفی غربی‌ها مواجهه شد. 

بهمن تأکید کرد: این در حالی است که در بریکس، اساسا نگاه سیاسی وجود ندارد و همه اعضا دارای رأی برابر و نگاه مساوی هستند و این مهم، می‌تواند فرصتی جذاب برای همه کشور‌ها از جمله ایران باشد. کارشناس مسائل روسیه افزود: کشور‌هایی در بریکس دور همدیگر جمع شده‌اند که خواهان تغییرات اساسی در ساختار نظام بین‌الملل هستند و خیلی از سازوکار‌های مهم بین‌المللی را یا نمی‌پذیرند یا خواهان تجدید نظر در آنها هستند؛ به همین دلیل با توجه به حضور کشور‌هایی مانند روسیه، چین و ایران، این گروه به‌عنوان گروه تجدیدنظرطلب در حوزه سیاسی و بین‌المللی نیز شناخته می‌شود، اما باید در نظر داشت که وجه غالب در بریکس، وجه اقتصادی آن است.

منبع: روزنامه جام جم