(عکس) راز قرینگی سردرهای قدیمی

در مجموعه کاخ‌های تخت جمشید، آرامگاه‌های نقش رستم یا کاخ شوش و دیگر مکان‌های مربوط به معماری ایران باستان این قرینه‌سازی به کار رفته است. وقتی اسلام به ایران وارد شد بعد از مدتی در هنر و معماری تغییراتی ایجاد کرد که مفاهیم برگرفته از اسلام یکی از مهم‌ترین عوامل شکل‌دهنده به‌آن شد. در معماری اسلامی بیش‌تر از آیات قرآن و اسماء متبرک ائمه اطهار به‌عنوان برجسته‌ترین ابداعات هنر اسلامی مورد استفاده قرار گرفت اما قرینه‌سازی در سردر خانه‌های تهران، طبق اطلاعاتی که موجود است به دوره قاجار برمی‌گردد.

علیرضا عسگری، تهران‌پژوه، درباره سردرهای قرینه برخی خانه‌های پایتخت چنین توضیح می‌دهد: « از دوره قاجار بعضی از کتیبه‌های سردر خانه‌ها که از اسماء حسنی بودند به شکل قرینه کار شدند. جنس این کتیبه‌ها اغلب با هنر کاشی‌کاری بود که‌ توسط معمار بنا اجرا می‌شد. در منطقه ۱۲ محدوده بین میدان محمدیه و میدان اعدام هنوز خانه هایی وجود دارند که سردر آنها از عبارات قرینه «یا علی» و «یا محمد» استفاده شده است.»

پارسا جعفری افشار، تهران پژوه، در باره راز سردرهای قرینه می‌گوید: « معماری این نوع سردرها بیشتر جنبه زیبایی داشته اند. برخی از صاحب‌خانه‌هایی که از این نوع قرینه‌سازی در سردرخانه‌هایشان استفاده می‌کردند بر این باور بودند که وقتی مهمانی از در وارد می‌شود اگر از سمت راست وارد شود، از زیر نام متبرکه عبور می‌کند و اگر از نیمه چپ در ورودی نیز وارد خانه شود باز هم از زیر اسم متبرک رد می‌شود و لطف صاحب نام شامل حال مهمان می‌شود.»