تلۀ ذهنی شکست؛ مشخصات و راه درمان

طرح‌واره یا تلۀ ذهنی شکست را می‌توان از شایع‌ترین طرح‌واره‌ها در میان بزرگ‌سالان دانست. با این حال این تلۀ ذهنی قابل کنترل و درمان است اما برای کنترل آن ابتدا باید با این ویژگی‌ها و علایم این تله آشنا شوید.

بی توجهی به درمان این تله می‌تواند فرد را با کاهش کیفیت زندگی و رضایت‌مندی از زندگی مواجه و در نتیجه چالش‌هایی را در زندگی او ایجاد کند.  

  جالب است بدانید شکل‌گیری این تله هم مانند سایر تله‌های ذهنی به دوران کودکی و وضعیت ارتباط کودک و والدین باز‌می‌گردد.  والدین انتقادکننده می‌توانند  تلۀ ذهنی شکست را در فرزند خود خلق کنند.

به همین دلیل هم هست که احساساتی مانند خود کم بینی، حس حقارت، کمبود اعتماد به نفس، باور به عدم دستیابی به موفقیت در حوزه‌های مختلف شغلی و شخصی، اجتناب از کارهایی که می‌تواند منجر به نتیجه شود، عدم وجود آرامش و پذیرش درونی و …، از ویژگی‌های این تله ذهنی اند. در واقع افرادی که به تله‌ ذهنی شکست دچارند، به احتمال بیشتری به اختلالات افسردگی و اضطراب دچار می‌شوند.

افراد دارای طرح‌واره شکست چه مشخصه‌هایی دارند؟

هریک از طرح‌واره‌های ذهنی به دلیل ویژگی‌های خود رفتارها و کنش‌های خاصی را هم در فرد ایجاد می‌کند. افراد دارای تله ذهنی شکست هم ویژگی‌های خاصی دارند که آنها را تاحدودی قابل شناسایی می‌کند که در ادامه با برخی از این ویژگی‌ها آشنا می‌شوید:

افراد  دارای تله ذهنی شکست غالبا افرادی کاملا موفق هستند و عملکرد بسیار خوبی در امور مختلف زندگی داشته‌اند با این حال آنها همواره با این احساس دست به گریبان اند که موفقیت‌شان ساختگی است.
 
آنها همواره احساس بی‌استعدادی، نالایقی و بی‌کفایتی می‌کنند و معتقدند از هیچ‌گونه استعداد و توانایی برخوردار نیستند. 

این افراد بعضا تلاش می‌کنند با تمرکز بر سایر جنبه‌های شخصی مانند تمرکز بر ظاهر و زیبایی، ایثارگری، جذابیت و … احساس شکست خود را جبران کنند. با این حال احساس بی‌کفایتی در آنهاباقی بماند. 

آنها معمولا شغل‌هایی را انتخاب می‌کنند که رسیدن به موفقیت در آن‌ها بسیار دشوار است و زمان مناسب برای رها کردن آن را نیز نمی‌دانند.
این افراد موفقیت‌های خود را کوچک و اشتباهات و ناکامی‌های‌شان را به شکلی اغراق‌شده بزرگ جلوه می‌دهند.  

از آنجایی که آنها اعتقاد دارند همیشه شکست می‌خورند و کارهایشان به شکست و ناکامی منتهی می‌شود، از گام برداشتن متعهدانه به سمت موفقیت اجتناب می‌کنند.

ریشه‌های شکل‌گیری تله‌ شکست

 گفته شد تله‌ شکست نیز ریشه در کودکی و تجارب کودک از محیط خانواده دارد. در ادامه به مواردی که زمینه‌ساز شکل‌گیری این تله می‌شوند، اشاره می‌کنیم.
 
داشتن والدین انتقادگر و سرزنش‌گر که به صورت مداوم کودک را از عملکرد خود ناامید کرده و او را به دلیل انجام اشتباه مورد توبیخ و سرزنش قرار داده‌اند،‌ به گونه ای که کودک احساس کرده نمی‌تواند به معیارهای والدینش برسد. 

داشتن والدینی بی‌تفاوت  نسبت به پیشرفت و موفقیت فرد. 
مقایسه کردن نا عادلانه کودک با  خواهر یا برادرش به نحوی که او به تدریج به این نتیجه رسیده که تلاش او اهمیتی نداشته و او در صورت یک بازنده است. 

داشتن شرایط اجتماعی و اقتصادی بسیار متفاوت با سایرین؛ برای مثال مهاجرت به شهر یا کشوری که در آن فرد حس می‌کند با همسن و سالانش کاملا متفاوت است.

درمان تله ذهنی شکست

برای درمان این تله ذهنی باید از کمک روان‌درمانگر ا‌ستفاده کنید. همچنین نکاتی است که با دقت و توجه به آنها می‌توانید این تله ذهنی راکنترل کرده و بهبود ببخشید. 

به شکست‌های خود در گذشته فکر و سعی کنید تا الگوی شکست‌های شبیه به هم را استخراج کنید با آگاهی از این الگوها می‌توانید از تکرار آنها جلوگیری کنید. 

محدودیت‌ها و استعداد‌هایتان را شناسایی کنید و در مسیرهایی قدم بگذارید که با استعدادهای شما مطابقت داشته باشد.  

از خانواده و دوستان‌تان کمک بگیرید.

منبع: عصر ایران