چرا بعضی از افراد روح می‌بینند؟

در انگلستان، حدود یک‌سوم از مردم و در آمریکا تقریباً نصف افراد به ارواح و چیز‌های ماورایی باور دارند.

طبق نظرسنجی‌ها، از هر پنج نفر یک نفر می‌گوید که روح دیده و از هر ده نفر، یک نفر ادعا می‌کند که تجربه برقراری ارتباط با مردگان را داشته است. اما آیا ممکن است که برای این تجربه‌ها توضیح علمی و ساده‌تری وجود داشته باشد؟

کارشناسان معتقدند یک حالت غیرعادی و شایع به نام فلج خواب می‌تواند علت اصلی تجارب مرتبط با دیدن ارواح باشد.

به گفته سازمان بهداشت ملی بریتانیا، فلج خواب زمانی رخ می‌دهد که هنگام بیدار شدن یا به خواب رفتن نمی‌توانید حرکت کنید یا حرف بزنید. این حالت در مرحله خاصی از خواب به نام خواب REM اتفاق می‌افتد؛ در این مرحله مغز فعال است، اما بدن هنوز در حالت «خواب» باقی مانده است. واضح‌ترین رویا‌ها در این مرحله رخ می‌دهند و احتمالاً فلج خواب زمانی پیش می‌آید که فرد در همین مرحله بیدار شود.

برخی از افراد مبتلا به فلج خواب احساس فشار روی قفسه سینه و دیدن تصاویر ترسناک را گزارش داده‌اند. شرح این حالت حتی در افسانه‌های قدیمی هم دیده می‌شود و گذشتگان آن را با نام «بختک» می‌شناختند. آن‌ها باور داشتند که در این حالت موجودی به نام بختک روی قفسه سینه فرد می‌نشیند.

هرچند علم مدرن هنوز نتوانسته علت دقیق این پدیده را مشخص کند، اما می‌دانیم که فلج خواب در افرادی که از بی‌خوابی، اضطراب و استرس پس از سانحه رنج می‌برند، شیوع بیشتری دارد. یکی دیگر از علل ممکن برای دیدن ارواح می‌تواند مونوکسید کربن باشد که به مراتب خطرناک‌تر است. این گاز بی‌رنگ و بی‌بو می‌تواند از بویلر، اجاق گاز و گریل منتشر شود.

مونوکسید کربن سمی است و می‌تواند باعث بروز علائمی مثل سردرد، گیجی، سرگیجه و تهوع شود. این گاز حتی می‌تواند توهم‌زا باشد و از دهه ۱۹۲۰ پزشکان این توهمات را به گزارش‌های مرتبط با دیدن ارواح مرتبط دانسته‌اند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که دیدن ارواح ممکن است ریشه در برخی اختلالات مغزی داشته باشد.

یک مجله پزشکی معتبر در سال ۲۰۱۷، ماجرای یک بیمار ۲۶ ساله مبتلا به صرع را منتشر کرد که تحت یک درمان تجربی قرار داشت و الکترود‌هایی در مغزش قرار داده شده بود. هنگامی که پزشکان در مرکز ملی فناوری‌های عصبی تطبیقی، ناحیه‌ای از مغز او به نام ناحیه تشخیص چهره (FFA) را تحریک کردند، دچار توهمات ترسناکی شد.

او به یکی از محققان خیره شد و گفت: چهره‌ات کاملاً تغییر کرده. نمی‌دانم چه اتفاقی افتاده، چشم‌هایت تغییر می‌کنند.

او افراد اطراف خود را شبیه شخصیت‌های انیمه توصیف کرد. محققان همچنین گزارش دادند که تحریک ناحیه FFA باعث شد که چیزی شبیه به رنگین‌کمان در اطراف اشیا ظاهر شوند. در یک آزمایش دیگر، تحریک نیمکره چپ مغز در یک زن ۲۲ ساله مبتلا به صرع باعث شد که او حس کند «یک فرد» یا «سایه» بدون هیچ حرکتی دقیقاً پشت سرش ایستاده است. این یافته‌ها می‌توانند توضیحی برای ادعا‌های برخی افراد مبتلا به بیماری پارکینسون باشند که گفته‌اند اشکال شبح‌واری را می‌بینند؛ چراکه این بیماری موجب آسیب تدریجی به مغز می‌شود.

همچنین، پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند که چرا بسیاری از افراد ادعا می‌کنند که در دوران سوگواری، صدای عزیز از دست رفته خود را می‌شنوند. این موضوع به دلیل عملکرد مغز در ایجاد الگو‌های ذهنی به نام «طرحواره‌» است؛ طرحواره‌ها چارچوب‌های ذهنی هستند که افراد برای سازمان‌دهی و تفسیر اطلاعات بر اساس تجربیات گذشته به کار می‌گیرند.

وقتی وارد رستوران می‌شویم، از تجربیات گذشته می‌دانیم که در ابتدا به ما خوشامد گفته می‌شود، سپس می‌نشینیم، منو را می‌بینیم و غیره. زوج‌ها به قدری به حضور یکدیگر در خانه عادت کرده‌اند که حتی وقتی یکی از آن‌ها از دنیا رفته، گاهی حضور او همچنان حس می‌شود. به گفته مشاوران و روانشناسان سوگواری، افراد داغدار معمولاً ادعا می‌کنند که صدای همسر خود را می‌شنوند.

بنابراین، اگر شبحی دیدید، وحشت نکنید و به این فکر کنید که شاید دلیل دیگری پشت این ماجرا باشد.

روزیاتو