حسرت ۳۳ساله مردم ایران برای رسیدن قطری‌ها

روزنامه دنیای اقتصاد در گزارشی عوامل افت درآمد ملی اقتصاد ایران در سال‌های اخیر را بررسی کرده است.

در بخشی از این گزارش می‌خوانیم:

* با آغاز تحریم‌های اقتصادی در سال۱۳۹۱، درآمد سرانه ایران کاهش چشم‌گیری داشت که تا سال۱۳۹۴ نیز ادامه یافت. در سال‌های بعد، کاهش موقت تحریم‌ها و افزایش فروش نفت در سال۱۳۹۵ تا حدی موجب افزایش درآمد سرانه شد؛ اما با دور دوم تحریم‌ها و همه‌گیری کرونا، این روند دوباره به حالت نزولی بازگشت. اگرچه در سال‌های اخیر درآمد سرانه افزایش یافته است؛ اما همچنان در سال۱۴۰۲ حدود ۲۵درصد کمتر از سال۱۳۹۰ است.

* براساس گزارش سازمان برنامه و بودجه با فرض ادامه رشد اقتصادی با نرخ 5.5درصد، پنج سال طول خواهد کشید تا به سطح درآمد سرانه سال۱۳۹۰ بازگردد. همچنین مقایسه درآمدهای سرانه در کشورهای همسایه قطر و عربستان نشان می‌دهد که حتی با رشد اقتصادی 5.5درصدی پایدار، حدود ۳۳سال طول خواهد کشید تا درآمد سرانه ایران به سطح کنونی درآمد سرانه قطر و حدود ۲۲سال زمان نیاز دارد تا به سطح درآمد سرانه کنونی عربستان برسد.

* براساس داده‌های بانک مرکزی، درآمد سرانه به قیمت ثابت سال۱۳۹۵، در سال۱۳۹۱ همزمان با شروع دور اول تحریم‌ها، نسبت به سال۱۳۹۰ با کاهش ناگهانی ۱۸درصدی مواجه شد. این شوک منفی به اقتصاد ایران محدود به همان سال نماند و روند کاهش درآمد سرانه تا سال۱۳۹۴ ادامه یافت. در سال۱۳۹۵ با کاهش نسبی تحریم‌ها، بهبود شرایط بین‌المللی و افزایش فروش نفت، درآمد سرانه افزایش پیدا کرد؛ اما این شرایط پایدار نماند.اثرات منفی ناشی از احتمال اعمال دور دوم تحریم‌ها در اواخر سال۱۳۹۶ و اجرایی شدن آنها در اوایل سال۱۳۹۷، مجددا روند نزولی درآمد سرانه را رقم زد. در نتیجه، در سال۱۳۹۸ کمترین میزان درآمد سرانه در بازه‌ سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۲ برای اقتصاد کشور ثبت شد.

* با شروع همه‌گیری کرونا در سال۱۳۹۹، به چالش‌های تحریمی کشور افزوده شد و باعث شد که درآمد سرانه افزایش قابل‌ توجهی نداشته باشد و تقریبا در سطح سال ۱۳۹۸ باقی بماند. با این حال، در سال۱۴۰۰ با کاهش محدودیت‌های کرونایی، افزایش فروش نفت و بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی، اقتصاد کشور توانست تا حدی بازیابی شود و درآمد سرانه نسبت به سال۱۳۹۹ افزایش ۱۱درصدی را تجربه کند. در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ نیز این روند افزایشی ادامه یافت؛ به‌طوری‌که در سال۱۴۰۲ درآمد سرانه نسبت به سال قبل ۱۵درصد رشد داشت.

• از نگاه کارشناسان، عوامل متعددی باعث جاماندگی اقتصاد ایران از همسایگان شده است؛ اما به نظر می‌رسد مهم‌ترین دلیل این عقب‌ماندگی، اعمال تحریم‌های اقتصادی و کمرنگ شدن جریان تجارت با سایر کشورها است. مطابق محاسبات اگر رشد اقتصادی کشور با نرخ متوسط ۵.۵درصد سالانه ادامه یابد، پنج‌سال زمان خواهد برد تا سطح درآمد سرانه به مقدار سال۱۳۹۰ و قبل از تحریم‌ها برسد.
• دنیای اقتصاد