ترسیم چشم انداز آینده ایران و رسالت صاحب نظران و نخبگان کشور

به گزارش برنا، اولین نشست از سلسله نشست‌های «چشم‌انداز آیندة ایران» و یک‌صد و هشتاد و نهمین نشست علمی-تخصصی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری تحت عنوان «از گذشته تاکنون و چشم‌انداز آیندة پیش روی ایران» برگزار شد.

در این نشست مهدی رازپور، رئیس گروه آموزش مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری به‌عنوان دبیر نشست و علی آقامحمّدی؛ رئیس گروه اقتصادی دفتر مقام معظّم رهبری و عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام به‌عنوان مدیر علمی نشست و همچنین سیّدمحمّد بهشتی؛ عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری و رئیس اسبق سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور و وحید شقاقی شهری؛ عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی به عنوان سخنران به ایراد نقطه‌نظرات خود پرداختند.

در ابتدای نشست مهدی رازپور، رئیس گروه آموزش مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری به‌عنوان دبیر نشست در بیان مقدمات گفت: همان‌گونه که مستحضرید؛ اجرای سند چشم‌انداز بیست‌ساله جمهوری اسلامی ایران، در سال ۱۴۰۴ به پایان می‌رسد؛ بنابراین ضروری است سازمان برنامه و بودجه کشور به استناد مبانی قانونی و همچنین تجربه قبلی در طی سال‌های (۱۳۸۲-۱۳۸۱) برای تدوین سند چشم‌انداز کشور، نسبت به تنظیم نظام‌نامه تدوین سند چشم‌انداز کشور، در کنار سایر ارکان تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر کشور از جمله مجمع تشخیص مصلحت نظام اقدام نماید.

رازپور در ادامه افزود: نظام تدبیر، با درس‌آموزی از تجربه قبلی تدوین سند چشم‌انداز، بنا دارد با طرح‌ریزی یک سازوکار کارآمد و اثربخش و جلب همکاری و هماهنگی حداکثری صاحب‌نظران و خبرگان کشور، نسبت به تنظیم سند چشم‌انداز جدید کشور اقدام نماید. از همین رو، مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری بنا دارد با بهره‌گیری از ظرفیت‌های نخبگانی درون و خارج از دولت (اعم از مجلس شورای اسلامی، دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی، بخش خصوصی و نهاد‌های غیردولتی)، ضمن آسیب‌شناسی سند چشم‌انداز بیست‌ساله جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۴۰۴، با برگزاری سلسله نشست‌های تحت عنوان «چشم‌انداز آیندة ایران»، زمینه‌ساز طراحی و تدوین سازوکار بهینه برای چشم‌انداز جدید ایران باشد.

در ادامه نشست، وحید شقاقی شهری؛ عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی به عناوین اولین سخنران نشست گفت: من سهم عباس میرزا را در توسعه ایران بسیار پررنگ می‌دانم. در طی چند سده اخیر افرادی از جمله عباس میرزا، امیرکبیر، قائم‌مقام فراهانی، سپهسالار و امین‌الدوله از افراد تأثیرگذار در فرایند توسعه ایران بوده‌اند.

شقاقی شهری ادامه داد: از دوره سلجوقیان به بعد دوره افول ایران و همچنین دوره پیشرفت غرب آغاز شده است. طی چند دهه گذشته که نفت کشف شد، کشور درگیر یک اقتصاد رانتی بزرگ شد به¬طوری¬که بالغ بر ۱.۵ تریلیون دلار (نه به قیمت تعریف شده دلار، به قیمت امروز) نفت فروخته‌ایم و این حجم انبوه درآمد می‌توانست بستری مناسب برای توسعه در همه بخش‌ها فراهم سازد.

وی افزود: زمانی که در سال ۱۳۸۴ سند چشم انداز ملاک عمل قرار گرفت، به لحاظ اقتصادی تقریبا با ترکیه و عربستان در یک سطح قرار داشتیم، اما اینک پس از گذشت ۲۰ سال می‌بینیم که کشور ترکیه اقتصادی دو برابر قوی‌تر از ایران دارد و کشور عربستان نیز در دهه گذشته در حال انجام اقداماتی است که اگر در این اقدامات موفق باشد در آینده به یک کشور قوی به لحاظ اقتصادی تبدیل خواهد شد.

عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی تشریح کرد: عدد GDP کشور ترکیه حدود ۳ تریلیون دلار است و GDP عربستان حدود ۱۸۰۰ تریلیون دلار و GDP کشور ما نیز حدود ۱۴۰۰ تریلیون دلار است و کشور پاکستان نیز در حال نزدیک‌شدن به GDP کشور ماست و ما هم اکنون در جایی قرار داریم که اگر اندکی دیر اقدام کنیم از کشور پاکستان نیز به لحاظ اقتصادی در منطقه عقب خواهیم ماند.

وی ادامه داد: ما برای پیشرفت اقتصاد و رسیدن به آینده‌ای روشن باید به دنبال فناوری، نوآوری و هوشمندسازی در فرایند توسعه برویم نمونه این کار را می‌توان در کشور‌هایی نظیر آمریکا، چین، هند، مکزیک، لهستان، اندونزی مشاهده کرد. بر خلاف مارکس که می‌گفت این اقتصاد است که تاریخ را پیش می‌برد، هایدگر یک جمله دارد که می‌گوید این تکنولوژی است که تاریخ را پیش می‌برد و حال به همین نتیجه نیز رسیده‎ایم.

در ادامه این نشست، سیّدمحمّد بهشتی؛ عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری و رئیس اسبق سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور گفت: سال آینده چشم‌انداز ۱۴۰۴ به اتمام خواهد رسید و فکر می‌کنم کسی نباشد که قبول نداشته باشد که ما به این چشم‌انداز نرسیدیم. در طی بیست‌سال گذشته ما برنامه‌های توسعه زیادی داشتیم و تلاش‌های بسیاری صورت گرفت و دولت‌های مختلف پروژه‌های بسیاری انجام دادند، اما با این حال به چشم‌اندازی که ترسیم کرده بودیم نرسیدیم و باید علت این موضوع را پیدا کنیم. اگر ما نتوانیم علت اینکه چرا نتوانستیم به این چشم‌انداز برسیم را پیدا کنیم در نتیجه ترسیم چشم‌انداز جدید برای بیست سال آینده نیز بی‌فایده خواهد بود.

بهشتی ادامه داد: کسانی که مسئول تدوین برنامه‌های کوتاه‌مدت یک‌ساله و برنامه‌های پنج‌ساله هستند معمولاً تقصیر را به گردن فرد دیگری می‌اندازند؛ اما سؤال این است که آیا این برنامه‌ای که تدوین شده است واقعاً برنامه ما بوده است یا خیر؟ آیا ما می‌توانیم به هرآنچه که آرزو داریم دست پیدا کنیم؟

وی تشریح کرد: وقتی صحبت از چشم‌انداز می‌شود، ضرورت دارد موضوعات و محور‌هایی را که خارج از اراده ماست کنار بگذاریم و تنها موضوعاتی را آرمان و آرزو قرار دهیم که توانایی رسیدن به آن را داریم و ظرفیت پرداختن به آن موضوع در کشور به صورت تاریخی فراهم بوده و هست. من این موضوعات را زمینه توسعه می‌دانم، لذا در تدوین اسناد چند ساله باید همین موضوعات زمینه‌ای مورد توجه قرار گیرد. موارد زمینه‌ای به این معنی هستند که ما تا چه اندازه کشور خود را می‌شناسیم و از جزئیات آن آگاه هستیم. ما باید در فرایند توسعه خود، یک الگوی ایرانی برای تدوین سند چشم‌انداز بیست‌ساله برنامه هفتم پیدا کنیم و بر اساس همین الگوی ایرانی در جهت توسعه کشور اقدام کنیم.

عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری ادامه داد: سرزمین ایران به دلیل نوع رفتاری که ما طی ۷۰ سال گذشته با آن داشتیم ما را پس می‌زند و به اصطلاح ما را جواب می‌کند؛ به‌عنوان‌مثال ما در سال ۱۳۳۵ حدود ۲۰ میلیون هکتار جنگل داشتیم؛ اما امروزه وسعت جنگل‌های ما به حدود ۱۲ میلیون هکتار رسیده است و این سوال اکنون مطرح است که ما در این ۷۰ سال گذشته چگونه ۸ میلیون هکتار جنگل را از دست داده‌ایم.

رئیس اسبق سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور تشریح کرد: ما در آینده‌پژوهی‌هایی که انجام می‌دهیم باید به این موضوع بسیار مهم توجه کنیم که مصادیق زمینه‌ای سرزمین ایران که می‌توانند ملاک عمل توسعه قرار گیرند چه مواردی هستند و در هر یک از آنها بدانیم با تکیه بر توانایی موجود، می‌خواهیم چه آینده‌ای داشته باشیم؛ لذا چشم انداز آینده ایران، بر خلاف سند چشم انداز قبلی که در آن فقط آمال و آرزو‌های ما در آن هدف شده بود، باید مبتنی بر توسعه زمینه محور باشد.

در خاتمه و جمع بندی نشست، علی آقامحمّدی؛ رئیس گروه اقتصادی دفتر مقام معظّم رهبری و عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان مدیر علمی نشست گفت: ما باید به دنبال این باشیم که نظرات مردم و نخبگان را در چگونگی تدوین چشم انداز آینده ایران سهیم کنیم و بتوانیم از نظرات مراکز پژوهشی و دانشگاهی استفاده کنیم.
وی ادامه داد: نکته مهم این است که ما بتوانیم در حداقل وقت ممکن از ظرفیت حداکثری افراد استفاده کنیم و با دسته‌بندی نظرات نخبگانی به یک ذهن منسجم برسیم و در ادامه به دنبال راهکاری برای اجرایی‌سازی این نظرات در پیشبرد اهداف خود باشیم.

آقامحمّدی افزود: مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری به عنوان مرکزی مهم، می‌تواند با برگزاری سلسله نشست‌هایی با محوریت چشم انداز آینده ایران، بسترساز هم اندیشی و هم افزایی خبرگان و صاحب نظران سراسر کشور درخصوص ترسیم دقیقی از چشم انداز ایران باشد

انتهای پیام/