نام قهوه‌خانه یکصد ساله آذری در ابتدای خیابان ولی‌عصر (عج) با نام محله راه آهن گره خورده است؛ قهوه‌خانه ای که نامی از مالک اولیه آن تا سال ۱۳۲۷ در دسترس نیست. اما این قهوه‌خانه، این روزها پاتوق توریست‌های بسیاری است که قصه شکل گیری و دوام آن در این یک قرن خواندنی است. 
علیرضا زمانی، تهران پژوه درباره تاریخچه این قهوه خانه و احیای گنجینه های ماندگار آن می گوید: «این قهوه خانه از سال ۱۳۲۷ به تملک عبدالحمید آذری پور اصفهانی در می آید. بعد از این مرحوم، اداره این قهوه خانه را حاج مصطفی از اعضای این خانواده عهده دار می شود. جالب اینجا است که حاج مصطفی کارشناس ژنراتور صدا و سیما بوده اما به دلیل علاقه به پیشه آبا و اجدادی اش بعد از ۱۱ سال کار در صدا و سیما را به عشق همین پیشه خانوادگی رها و این قهوه را احیا می کند.»
علی بلوکباشی، از محققان انسان شناسی، سال ۱۳۷۰ به معاونت امور اجتماعی شهرداری تهران پیشنهاد می‌دهد تا قهوه‌خانه‌های تهران را احیا کنند. از آنجایی که توان این نبود که همه قهوه‌خانه‌ها را احیا کنند، تصمیم می‌گیرند از بین چند قهوه‌خانه، یک قهوه‌خانه را انتخاب کنند. در نهایت به علت قرار گرفتن این قهوه‌خانه در نزدیکی راه‌آهن و ابتدای خیابان ولی‌عصر(عج) و همچنین به خاطر بنای قدیمی‌اش، قرعه به نام قهوه‌خانه آذری می‌افتد.
زماانی می‌افزاید: «شهرداری تهران در سال۱۳۷۱ براساس تفاهمنامه‌ای کار بازسازی این قهوه‌خانه را صفر تا صد به عهده می‌گیرد و تجهیزات لازم را تهیه و در اختیار قهوه‌خانه می‌گذارد. در شب میلاد امیرالمؤمنین(ع) در اسفندماه ۱۳۷۲ این قهوه‌خانه در حضور تعدادی از رجل سیاسی و اجتماعی و فرهنگی افتتاح می‌شود.
استانداردهای قهوه‌خانه‌ای از نظر کالبد در بازسازی رعایت می‌شود، ولی اتفاق اصلی‌ای که قرار بود عملی شود، هرگز روی نداد؛ قرار بود این قهوه‌خانه قدیمی به مرکزی آموزشی برای دانشجویان رشته‌های تئاتر و هنر تبدیل شود که نشد.»
به گفته این تهران پژوه، در شهریورماه سال ۱۳۷۲ براساس طرحی از حوزه معاونت امور اجتماعی شهرداری تهران، کار بازسازی قهوه خانه آذری به عنوان الگوی احیای فرهنگ و سنت اسلامی- ایرانی با همکاری مستقیم بخش خصوصی آغاز شد و در مقطع احیا و بازسازی این محل به هیچ وجه بنایی بر بناهای موجود اضافه نشد و کلیه عملیات در بازسازی و نماسازی بناهای موجود خلاصه شد.
منبع: همشهری
