روایتی از آغاز تا پایان دولت شهیدجمهور؛ از «خزانه خالی» تا ذخیره ارزی ۵۰ میلیارد دلاری

نزدیک شروع دولت سیزدهم بود و «خزانه خالی». همه درخواست‌ها رد می‌شدند، حتی درخواست بودجه رئیس سازمان برنامه و بودجه، وقتی که درخواست پرداخت مبلغ مورد نیاز برای «تکمیل و بهره‌برداری از پروژه آبرسانی آبیک» می‌کند محمود واعظی، رئیس‌دفتر وقت رئیس‌جمهور در تاریخ ۹ مرداد ۱۴۰۰ در پاسخ درخواست او می‌نویسد: «همه موجودی خزانه بر اساس درخواست‌های جناب عالی تخلیه شده است. موجودی وجود ندارد.» 

وضعیت به گونه‌ای بود که دولتمردان برای پرداخت حقوق مرداد ماه آن سال هم نگرانی داشتند.

روایت این موضوع را شهید رئیسی در گفتگوی تلویزیونی ۱۴ آذر ۱۴۰۰ این گونه تعریف کرد که «در روز‌های پایانی مرداد که هنوز دولت جدید از مجلس رای اعتماد نگرفته بود و بنده با دولت قبل در حال کار بودم، بحث پرداخت حقوق مرداد ماه مطرح بود و تیم دولت قبل نگران بودند که چگونه بدون استقراض از بانک مرکزی حقوق ماهیانه مرداد را پرداخت کنیم».

بعد‌ها سید احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد توصیفی از وضعیت خزانه ارائه داد و در پاسخ به ادعا‌هایی که وضعیت خزانه در پایان دولت دوازدهم را مطلوب عنوان می‌کرد، گفت: «خزانه شما خالی نبود، مقروض بود.»

روند نگران‌کننده چاپ پول در دولت دوازدهم

از طرف دیگر شاخص‌های اقتصادی نیز وضعیت خوبی نداشتند. عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در دولت دوازدهم نیز هشدار می‌داد که «روند انتشار پول پرقدرت در ۴ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۰ بسیار نگران کننده است و اگر سریعا تغییر نکند تبعات بزرگی خواهد داشت».

همتی در آن هشدار این را هم گفت که «دلیل این رشد عمدتاً استقراض بی‌رویه دولت از بانک مرکزی در قالب تنخواه‌هایی است که چشم‌اندازی برای تسویه آنها وجود ندارد».

در آن شرایط نقدینگی نیز بی‌مهابا افزایش می‌یافت و از ۴۶۰ هزار میلیارد تومان به ۳۴۷۵ هزار میلیارد تومان رسیده و رکورد بیشترین میزان رشد نقدینگی را در آن سال ثبت کرده بود. 

رسانه‌ها هم پیش از آن هشدار داده بودند: «در صورتی که مدیریت فعلی در حوزه نقدینگی برقرار باشد، مقدار نقدینگی در انتهای سال ۱۴۰۰ به حدود ۴۶۰۰هزار میلیارد تومان خواهد رسید».

وضعیت رشد پایه پولی هم بهتر از نقدینگی نبود؛ چنانکه فقط در یک ماه یعنی در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۰ نسبت به فروردین ماه پایه پولی رشدی ۶ درصدی را تجربه کرد.

علاوه بر این صادرات نفت نیز به حدود ۱۸۰ هزار بشکه رسیده بود در حالی که پیش از این روزانه حدود ۲.۲ میلیون بشکه نفت صادر می‌شد.

از بحران مرغ تا وابستگی به واردات گندم

از طرف دیگر بی‌توجهی به تولید و شرایط سخت تولید‌کنندگان باعث ایجاد نگرانی‌هایی در خصوص وضعیت غذای مردم شده بود. 

در خردادماه ۱۴۰۰ نایب رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی هشدار داد که «هزینه تولید مرغ به دلیل افزایش هزینه مؤلفه‌های تولید بالا رفته و اگر فکری برای شرایط پیش آمده نشود و کنترل و نظارت بر بازار نباشد شاهد کمبود مرغ در ماه‌های آینده خواهیم بود.»

همچنین در مرداد ماه ۱۴۰۰ فعالان صنعت مرغداری از متوقف شدن توزیع دان مرغ و تلفات مرغ‌ها به دلیل گرسنگی می‌گفتند و هشدار دادند «اگر دولت نهاده مورد نیاز مرغداری‌ها را هرچه سریع‌تر تامین نکند، هفته آینده تهران با بحران مرغ روبه‌رو می‌شود.»

وضعیت تولید کالای استراتژیکی مثل گندم هم وابستگی زیادی به واردات پیدا کرده بود؛ به طوری که در خردادماه ۱۴۰۰ یکی از نمایندگان مجلس هشدار داد که «مجبوریم ۵ تا ۷ میلیون تن گندم وارد کنیم».

جان گرفتن شاخص‌ها بعد از ۲ سال و ۹ ماه

در این شرایط دولت سیزدهم بر سر کار آمد و مدیریت کشور را تحویل گرفت و اقدامات و اصلاحاتی را آغاز کرد. بعد از ۲ سال و ۹ فعالیت دولت سیزدهم تا شهادت شهید رئیسی و بعد از آن سرپرستی محمد مخبر، در حال حاضر اکثر شاخص‌های اقتصادی وضعیت مناسبی را نشان می‌دهند.

نرخ رشد اقتصادی از منفی ۳ درصد به رقم ۵.۷ درصد رسیده است و نرخ رشد اقتصادی بدون نفت رقم ۳.۴ درصد را نشان می‌دهد که بالاترین رقم ۷ سال اخیر است. 

نرخ رشد نقدینگی از ۴۲.۸ درصد به ۲۴.۳ درصد کاهش پیدا کرده است و تورم به کمترین میزان ۴ سال اخیر رسیده و از ۶۰ درصد به ۳۱ درصد رسیده است و همچنان روند نزولی دارد.

نرخ بیکاری به کمترین میزان ۲۵ سال اخیر و از ۱۱ درصد به رقم ۸.۱ درصد رسیده است و ضریب جینی که در پایان دولت گذشته به رقم ۰.۴۰۰۶ رسیده بود به رقم ۰.۳۸۷۷ رسیده است.

رسیدن به خودکفایی در گندم و صادرات مرغ

بیش از ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد مسکونی در حال ساخت است در شرایطی که آمار‌های ساخت مسکن در سالیان گذشته نشان از افت شدید ساخت مسکن تا حدود ۳۰۰ هزار واحد در سال را نشان می‌دهند.

در حال حاضر خزانه دولت به بهترین وضعیت در ۷ سال اخیر رسیده و درآمد ارزی حاصل از نفت نیز به بالاترین رقم ۶ سال اخیر و فروش نفت به نزدیک ۲ میلیون بشکه رسیده است. علاوه بر این ذخیره ارزی از صفر به بیش از ۵۰ میلیارد دلار رسیده است.

از نظر وضعیت تولید محصولات اساسی همچون گندم نیز وضعیت کشور در شرایط مطلوبی قرار دارد؛ به طوری که معاون وزیر جهاد کشاورزی اعلا کرده است: «امسال نیاز به واردات گندم نداریم».

وضعیت تولید مرغ نیز نه تنها مطلوب است که شرایط برای صادرات مرغ نیز فراهم شده است؛ چنانکه به گفته محمد علی نیکبخت، وزیر جهاد کشاورزی «از ابتدای سال تاکنون ۵ هزار و ۷۰۰ تن مرغ و ۴۰ هزار تن تخم مرغ در این مدت کوتاه صادر شده است.»

شرایط اقتصادی در حال حاضر به ثبات نسبی رسیده است که ناشی از تلاش دولت سیزدهم در این عرصه است. این تلاش به چشم منتقدان نیز آمده است، به طوری که سعید لیلاز، اقتصاددان اصلاح‌طلب که به عنوان منتقد دولت سیزدهم نیز شناخته می‌شود معتقد است شهید «رئیسی فراتر از انتظار عمل کرد» و حق ایشان در دعوا‌های سیاسی ادا نشد.

حالا دولت چهاردهم وارث وضعیتی است که شهید رئیسی و دولت سیزدهم تلاش زیادی برای آن انجام داده‌اند و انتظار می‌رود برای رسیدن به وضعیت ایده‌آل این مسیر ادامه پیدا کند.

منبع: فارس