به گزارش همشهری آنلاین در این ویدئو به گرمای فلات مرکزی ایران اشاره می‌شود و راه و رسم خنک نگه داشتن خانه‌ها را در شیوه معماری می‌دانند و از چگونگی کارکرد بادگیر می‌گویند.
معماری کویری ایران که بسیار خاص و سازگار با اقلیم شهرهای گرم فلات مرکزی ایران است، در روزهای گرم تابستانی به عنوان یک الگوی موفق مورد توجه رسانه‌های خارجی قرار گرفته است.
گوینده در این ویدئو می‌گوید: «اگر گرما غیر قابل تحمل است، پنجره‌ها را ببیندید. عجیب به نظر می‌رسد؟ درسته! اما این دقیقا کاری است که مردم کویر انجام می‌دهند و پشت آن یک راهکار هوشمندانه است. در تمدن باستانی خاورمیانه باز کردن یک پنجره فقط گرد و غبار بیشتری را وارد خانه می‌کرد. برای همین آنان یک راه‌حل هوشمندانه پیدا کردند و خانه‌های خود را با یک حوض آب ساختند. این حیاط نه تنها یک فضای زیبا بلکه کاربردی نیز بود. آب تبخیر می‌شود و هوای گرم را قبل از ورود به خانه مربوط و خنک می‌کند. گیاهان اطراف حوض هم یک هوای دلپذیر ایجاد می‌کنند و سایه و طراوت طبیعی را فراهم می‌آورند.»
این ویدئو که حسابی هم وایرال شده در ادامه به معماری خاص خانه‌های یزدی می‌پردازد و از بادگیر می‌گوید: «راهکار دیگر خنک نگه داشتن خانه‌ها در کویر برج‌های هوشمندی به نام بادگیر است که نسیمی خنک را به داخل خانه می‌آورد و به اتاق‌ها هدایت می‌کند. بادگیرها با استفاده از حرکت طبیعی باد هوای خنک را به دخل خانه می‌فرستد.»
شیوه معماری که به تعبیر این ویدئو ترفندی برای خنک ماندن در کویر است، بسیار تعجب برانگیز و کارآمد عنوان شده‌است.
ریزه‌کاری‌های بادگیر در معماری کویر
خوب است در توضیح بیشتر بادگیر اشاره کنیم که شکل مدخل باد در بادگیرهای یکطرفه طوری است که در کشاندن باد به داخل نقش موثری دارد، به این ترتیب که باد مرطوب در برخورد با انحنای مدخل بادگیر به پائین هدایت می شود. این بادگیرها عموما کوتاه هستند و آن‌ها را نمی‌توان در محیطی که دارای گرد و غبار نسبتا زیادی است، مرتفع بنا کرد. ولی بادگیرهای چهار و هشت طرفه دارای ارتفاع بیشتری هستند. خصوصا بادگیرهای بسیار بلند را هشت طرفه احداث می کنند تا در مقابل فشار باد پایداری بیشتری داشته باشد و شکل بدنه بادگیر باعث عبور جریان باد با فشار کمتری می شود.
در مواقعی که باد جریان نداشته باشد هوای گرم داخل بنا صعود می‌کند و از طریق بادگیر به خارج بنا هدایت می‌شود و بدین صورت کماکان یک جریان هوا در داخل ساختمان برقرار می گردد، هرچند که شدت آن کمتر از مواقعی است که باد در محیط خارج جریان داشته باشد.
همچنین بادگیر و هواکش روی گنبد یا بام، جزء جدایی ناپذیر آب انبارهای حوالی مرکزی ایران است. محیط مرطوب آب انبار با استفاده از جریان هوا باعث برودت و خنکی آب ذخیره شده می شود.
دیگر جزئیات معماری ایرانی در کویر
واقعیت ماجرا این است که عناصر معماری کویر که در این ویدئو به آن اشاره می‌شود، دقیق‌تر و گسترده‌تر است. در این نوع معماری علاوه بر بادگیر و حوض به گذرگاه‌ها هم توجه ویژه‌ای می‌شود. گذرهای سرپوشیده ، کوچه‌های باریک با دیوارهای بلند راه‌های عبور خنکی در تابستان است و در بیشتر ساعات روز به خصوص در بعد از ظهر های گرم تابستان سایه می‌گیرد.
در فلات مرکزی ایران به دلیل کمبود چوب، برای پوشش سقف از خشت و آجر استفاده می‌شده که به صورت طاق یا گنبد این عمل صورت می‌گرفته است.
مصالح مورد استفاده در این منطقه هم معمولا گل، خشت و آجر است. از نظر اقلیمی نیز این مصالح عملکرد خوبی دارند، زیرا دارای جرم حرارتی زیادی هستند. در طی روز دیر گرم می شوند و شب هنگام دیر حرارت خود را پس می دهند که باعث تعدیل نوسان حرارت در طی شبانه روز در ساختمان می شود.
