انتخاب وزرا، یکی از مهم ترین تصمیماتی است که مجلس شورای اسلامی پس از هر انتخابات ریاست جمهوری اتخاذ می کند. این تصمیم، نه تنها بر سرنوشت دولت آینده، بلکه بر زندگی روزمره مردم نیز تأثیر بسزایی دارد. از این رو، بررسی معیارها و چالش های مرتبط با انتخاب وزرا، همواره در کانون توجه کارشناسان و تحلیلگران سیاسی بوده است.
از طرفی فرآیند انتخاب وزرا در ایران، همواره با چالش ها و سوالاتی همراه بوده است. از یک سو، مجلس به عنوان نماینده مردم، وظیفه دارد تا از صلاحیت و توانایی وزرای پیشنهادی اطمینان حاصل کند. از سوی دیگر، دولت نیز به دنبال تشکیل کابینه ای است که بتواند برنامه های خود را به نحو احسن اجرا کند. این تعارض منافع، گاه به کشمکش ها و طولانی شدن روند رأی اعتماد در مجلس منجر می شود.
مجتبی یوسفی عضو کمیسیون عمران مجلس در گفت و گو با خبرنگار تیتر کوتاه به بررسی چالش ها و فرصت های پیش روی دولت جدید و دیدگاه مجلس دوازدهم در خصوص رای اعتماد به وزرای پیشنهادی مسعود پزشکیان پرداخت.
ضرورت آغاز به کار جدی دولت پس از تایید وزرا توسط مجلس
وی در این گفتگو با تأکید بر اهمیت آغاز به کار سریع دولت منتخب پس از تأیید وزرا توسط مجلس، اظهار داشت: امیدواریم رئیس جمهور محترم پس از طی مراحل قانونی و کسب اعتماد مجلس شورای اسلامی برای وزرای پیشنهادی، بدون فوت وقت و با برنامه ریزی دقیق، با جدیت تمام به اجرای برنامه های دولت بپردازد. آغاز به کار سریع دولت، به ویژه در شرایط کنونی کشور، از اهمیت بسیاری برخوردار است و می تواند به افزایش امید و اعتماد عمومی کمک شایانی کند.
نقش مجلس در انتخاب کابینه
یوسفی در بخش دیگری از این گفتگو، به موضوع رای اعتماد مجلس به وزرای پیشنهادی دولت پرداخت و با طرح پرسشی مهم، ابعاد مختلف این مسئله را مورد تحلیل قرار داد.
وی در این خصوص گفت: برخی از کارشناسان معتقدند که کابینه پیشنهادی دولت باید الزاماً رای اعتماد مجلس را کسب کند. در نگاه اول، این دیدگاه منطقی به نظر می رسد؛ اما اگر این شرط را بپذیریم، برگزاری جلسات رای اعتماد چه معنایی خواهد داشت؟ آیا در این صورت، کابینه دولت به نوعی انتصابی تلقی نخواهد شد؟ به عبارت دیگر، اگر مجلس اختیار نهایی در تأیید یا رد وزرا را نداشته باشد، نقش مردم در انتخاب دولت به چه میزان خواهد بود؟
عضو کمیسیون عمران مجلس در ادامه گفت: به نظر می رسد که این پرسش، یکی از مهم ترین چالش های نظام سیاسی ما باشد. از یک سو، مجلس به عنوان نماینده مردم، حق دارد بر عملکرد دولت نظارت داشته باشد و در انتخاب وزرا نقش ایفا کند. از سوی دیگر، مردم نیز انتظار دارند که دولت منتخب، اراده و برنامه های خود را به طور کامل اجرا کند. بنابراین، باید سازوکاری طراحی شود که ضمن حفظ نقش نظارتی مجلس، به دولت اجازه دهد تا با قدرت و اقتدار به اداره کشور بپردازد.
نقش مهم نمایندگان مجلس در بهبود معیشت مردم
وی با ابراز نگرانی از وضعیت معیشتی مردم، خصوصاً اقشار متوسط و ضعیف جامعه، بر نقش کلیدی نمایندگان مجلس در این زمینه تأکید کرد.
یوسفی در این خصوص گفت: امروزه، همه از گرانی و تورم گلایه دارند. سفره های مردم کوچک شده و قدرت خرید آنها به شدت کاهش یافته است. در این شرایط، نمایندگان مجلس باید به عنوان نمایندگان واقعی مردم عمل کنند و مطالبات آنها را به گوش مسئولان برسانند. آنها باید با تدوین قوانین کارآمد و نظارت بر اجرای صحیح آنها، به دنبال بهبود وضعیت معیشتی مردم باشند. همچنین، نمایندگان باید با ایجاد ارتباط نزدیک با مردم، از نزدیک در جریان مشکلات آنها قرار بگیرند و برای حل آنها تلاش کنند.
برنامه وزرای پیشنهادی باید قابلیت اجرایی داشته باشد
این نماینده مجلس در ادامه عنوان کرد: برای بهبود وضعیت کشور و رفع مشکلات معیشتی مردم، نیازمند برنامه ریزی دقیق و اجرایی هستیم. وزرای پیشنهادی باید برنامه های خود را با جزئیات کامل و قابل سنجش ارائه دهند. این برنامه ها باید بر اساس مطالعات علمی و کارشناسی تدوین شده و با واقعیت های موجود در کشور همخوانی داشته باشند. نمایندگان مجلس نیز با بررسی دقیق این برنامه ها و با در نظر گرفتن نظرات کارشناسان و نخبگان، می توانند بهترین گزینه ها را برای تصدی وزارتخانه های مختلف انتخاب کنند. انتخاب وزرایی که دارای برنامه های مشخص و قابل اجرا و از طرفی کارنامه ای قابل پایش هستند، گامی مهم در جهت تحقق اهداف توسعه پایدار کشور خواهد بود. همچنین، این انتخاب می تواند به افزایش اعتماد عمومی به دولت و نظام سیاسی کمک کند.
ماموریت مرکز پژوهش های مجلس در انتخاب وزرای پیشنهادی
وی در ادامه افزود: ما ماموریتی را با مدیریت ریاست محترم و هیئت رئیسه مجلس به مرکز پژوهش ها محول کردیم؛ بر اساس این ماموریت مرکز پژوهش های مجلس برنامه های وزرای پیشنهادی را در دولت های قبلی را برسی کرد. بر اساس این مطالعات و بررسی ها به این نتیجه رسیدیم که ۷۰ درصد از برنامه های ارائه شده توسط وزرای پیشنهادی بین دولت های اصولگرا و اصلاح طلب و وزرای قبلی مشترک بوده است.
یوسفی خاطرنشان کرد: این امر به این معنی است که بسیاری از برنامه های وزرای پیشنهادی رییس دولت چهاردهم تکراری و در حد شعار است. امروز فرصت آزمون و خطا نیست و ما باید بهترین تصمیمات را برای دولت چهاردم و مردم بگیریم.
انتخاب وزرا بر اساس شایستگی باشد
عضو کمیسیون عمران مجلس با اشاره به بررسی عملکرد دولت های گذشته، اظهار داشت: آمارها نشان می دهند که در سال های اولیه فعالیت دولت ها، تا ۴۰ درصد از وزرا با تصمیم رئیس جمهور تغییر می کنند. این رقم قابل توجه، بیانگر آن است که گزینش اولیه وزرا اغلب با دقت کافی همراه نبوده و به همین دلیل، دولت مجبور به تغییرات گسترده در بدنه اجرایی خود می شود.
وی افزود: این چرخه تعویض مکرر وزرا، علاوه بر ایجاد بی ثباتی در تصمیم گیری ها، می تواند به کاهش اعتماد عمومی به دولت و کند شدن روند اجرای برنامه های توسعه ای منجر شود. به عبارت دیگر، این موضوع حاکی از آن است که در بسیاری از موارد، انتخاب وزیران به جای آنکه بر اساس شایستگی و توانایی های تخصصی صورت گیرد، تحت تأثیر عوامل سیاسی و جناحی بوده است.
یوسفی همچنین گفت: ما نمایندگان قطعا به وزرایی که کارنامه قابل پایش و برنامه های دارای قابلیت اجرایی رای خواهیم داد.
