احتمالاً همه ما نام همستر کامبت را شنیده ایم. به طور ویژه در چند روز اخیر که اخبار جدیدی از این بازی تلگرامی منتشر شده و گفته شد که مدیران آن این پروژه را شکست‌خورده اعلام کرده اند. مسئله هیجان بیشتری پیدا کرده است؛ خبری که البته ممکن است صحت نداشته باشد و تنها یک بازاریابی جدید یا یک شایعه مجازی باشد.
در این مقاله قصد نداریم بازی همستر کامبت و ارز‌های دیجیتالی را بررسی کنیم. بلکه می‌خواهیم به این بهانه، بررسی دقیقی بر روی مسائل جانبی این بازی داشته باشیم. مسائلی که گاه از جنس مالی است، گاه تربیتی و گاه فرهنگی؛ و در بازه‌های زمانی مختلف با ظهور اتفاقات جدید در فضای مجازی، تکرار می‌شود. مسائلی که بیشتر گریبان گیر قشر نوجوان و جوان و گاه کودک جامعه ماست. در این جا قصد داریم مطالبی نو و جدید را در این حوزه بررسی کرده و مربیان تربیتی، تصمیم گیرندگان و خانواده‌ها را به تفکر درباره حوزه‌های نوظهور اقتصاد دیجیتال، اقتصاد فضای مجازی، و اثرات تربیتی آن فرابخوانیم.
بازی همستر چیست؟
بازی همستر یک بازی تلگرامی است که افراد با ضربه زدن به همستر ظاهر شده بر روی صفحه، سکه‌های مجازی جمع آوری می‌کنند. البته جمع آوری سکه‌ها تنها به این مسئله محدود نمی‌شود و اقدامات و بازی‌های دیگری نیز در این بین معرفی می‌شود که فرد با انجام آن‌ها می‌تواند سکه‌های بیشتری جمع آوری کند. موفقیت برخی بازی‌های تلگرامی مرتبط با رمزارز‌ها (پول مجازی) ازجمله نات کوین، تپ سواپ و پیکسل ورس باعث شده است که افراد زیادی وارد این بازی تلگرامی شوند. به این امید که بعد از مدتی این بازی نیز اصطلاحاً لیست شده، وارد صرافی‌ها شود و افراد بتوانند سکه-های مجازی را به صورت حقیقی نقد کرده و سود بالایی کسب کنند. تب این بازی تا جایی در ایران و حتی جهان فراگیر شد که بسیاری از افرادی که تلگرام نداشتند، این اپلیکیشن را نصب کرده و وارد بازی همستر شدند.
در بازی همستر و بازی‌های مانند آن چند نکته وجود دارد که نه تنها در این بازی بلکه تا زمانی که تجارت و کسب درآمد در دنیای مجازی وجود دارد، باید به آن توجه کرد.
ماجرای پول‌های یک شبه
یکی از مهمترین مسائل در این نوع بازی ها، موضوع پول‌های بدون زحمت و ثروت‌های یک شبه است. اگرچه این موضوع در شبکه‌های اجتماعی جدید نیست و بلاگر‌های روزمره به نوعی بنیانگذار این نوع از درآمد‌ها هستند. این افراد بدون داشتن تخصص و تنها با بیان زندگی روزمره خود و گرفتن تبلیغات، موفق به کسب درآمد‌های زیادی شدند و افراد زیادی را به این فضا سوق دادند. در حقیقت ظهور پول‌های یک شبه و درآمد‌های کلان در شبکه‌های اجتماعی، توقع افراد را از این نوع درآمد‌ها در فضای مجازی را بالا برده است و هر راهی که در این فضا برای کسب درآمد زیاد در مدتی کم معرفی شود، افراد زیادی به سمت آن می‌روند (مانند سایت‌های قمار و شرط بندی). البته این درآمد‌ها در دنیای حقیقی هم اتفاق می‌افتد. ولی هرگز همگانی، برنامه‌ریزی شده و در دسترس نیست.
درآمد‌های بی زحمت، یک شبه و بدون تخصص بعد از مدتی باعث می‌شود که افراد به خصوص نوجوانان و کودکان، به جای پرداختن به درس و موضوعات درسی، کسب مهارت‌های مختلف، ورزش و آینده نگری و تلاش برای کسب علم و دانش و ترسیم برنامه آینده خود، به دنبال بحث‌هایی مانند همستر بروند و به پول‌های یک شبه دلخوش کنند. می‌توان گفت که آن‌ها با درگیر کردن خود با این بازی‌ها آینده خود را به خطر می‌اندازند. تعداد زیاد دانش آموزان و جوانانی که قصد دارند از طریق بلاگری یا ساخت کلیپ کسب درآمد کنند و هم اکنون به این کار مشغولند، نشان دهنده این موضوع است.
غیر از کلاهبرداری‌هایی که در این مواقع افزایش پیدا می‌کند، گرایش افراد به درآوردن پول‌های بدون زحمت و وقت گذاری بر روی این نوع بازی‌ها که آینده مشخصی ندارند، یکی از مهمترین مشکلات بازی همستر است.
بازی با اعصاب و روان جوانان
یکی دیگر از مشکلات این بازی‌ها مخصوصاً برای کودکان و نوجوانان، درگیر کردن آن هاست. بازی همستر تنها وقت افراد را نمی‌گیرد، بلکه هوش و حواس، اعصاب و روان و مهم‌تر از همه تمرکز آن‌ها را می‌گیرد. در گذشته بازی موبایلی پو نیز این نقش را ایفا می‌کرد. گرچه افراد تنها به خاطر سرگرمی این کار را می‌کردند، اما این بازی تمرکز زیادی را از آن‌ها می‌گرفت. گرچه کاربران بازی شاید حس کنند که وقت زیادی بر روی این بازی‌ها نمی‌گذارند، ولی ذهن فرد بیش از آن وقت مشخص، درگیر این بازی‌ها شده و نمی‌تواند بر روی موضوعات دیگر مخصوصا موضوعات جدی و مفید به حد کافی تمرکز کند. بازی کلش آو کلنز نیز از همین نوع است و شاید این بازی‌ها را باید نوعی بازی تمرکز محور دانست که فرد را به شدت درگیر خود کرده و گاهی زندگی ذهنی و واقعی او را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
شاید کسب درآمد از طریق بازی جذاب و بی هزینه به نظر برسد، ولی در حقیقت این طور نیست.
سود سرشار تلگرام
باید دقت کرد که این بازی‌ها برای تلگرام دارای سود و منفعت بسیاری است. اولاً تلگرام به وسیله این بازی توانست در مدت بسیار کوتاهی، بیش از ۱۰۰ میلیون کاربر جدید به کاربران قبلی خود اضافه کند. جذب این تعداد کاربر جدید برای بعضی از شبکه‌های اجتماعی گاه تا چند سال طول می‌کشد. از طرفی این بازی، کاربران تلگرام را در این فضا نگه می‌دارد و باعث می‌شود که آن‌ها هر چه بیشتر از تلگرام استفاده کنند و ترافیک روی تلگرام را افزایش دهند. جذب کاربر جدید و تشویق آن‌ها به استفاده از یک پیام رسان مهمترین مسئله برای شبکه‌های اجتماعی است. چون در نهایت منجر به درآمد بالاتر این شبکه و مصرف بیشتر ترافیک روی این شبکه می‌شود.
نکته مهم و مخفی این جاست که بعد از مدتی، تلگرام ممکن است نوع این بازی‌ها را تغییر داده و کاربران را تشویق به انجام کار‌هایی کند که برای خود سود زیادی دارد ولی کاربر اثرات آن کار‌ها را نداند. خطرات این موضوع برای کودکان و نوجوانان خیلی بیشتر است.
راه‌حل چیست؟
بهترین راهکار برای جلوگیری از ایجاد مشکلات تربیتی و فرهنگی برای افراد به خصوص کودکان و نوجوانان، آگاهی و کسب سواد‌های مختلف است. امروزه سواد فقط خواندن و نوشتن نیست و سواد رسانه، سواد مالی و سواد ارتباطی نیز در زمره‌ی سواد محسوب می‌شود. سواد مالی به افراد کمک می‌کند که بدانند چقدر از وقت و سرمایه خود را در بازار‌های دیجیتال هزینه کنند و چقدر از وقت و انرژی خود را به کسب مهارت برای یک شغل ثابت بپردازند. در حقیقت افراد با داشتن سواد رسانه می‌توانند از خطرات این نوع بازی‌ها برای خود کم کنند و با داشتن سواد مالی، می‌توانند برنامه ریزی کنند که چقدر زمان گذاشتن برای این بازی در نهایت برای هر شخص آورده‌ی مالی مطلوبی دارد.
از طرفی خانواده‌ها با مطرح کردن درست مسائل مالی و تربیتی در خانه می‌توانند در این موضوعات تاثیرگذار باشد. وقتی پدر و مادر، مرتب مسائل مالی را در خانه مطرح کنند، و درس خواندن را بی نتیجه بدانند، این موضوع بر روی فرزندان نیز اثر گذاشته و آن‌ها را نسبت به درس و تلاش‌های درست بی‌انگیزه کرده و به سمت پول‌های بادآورده و کسب درآمد‌های بدون زحمت سوق می‌دهد. در صورتی که در اسلام نیز، کسب درآمد بدون زحمت مضموم شمرده شده است. باید دقت کرد که مطرح شدن ادبیات سبک زندگی در خانواده و جامعه، بر روی افراد و انگیزه مالی و زیستی آن‌ها اثرگذار است. هر چه انگیزه افراد به سمت کار‌های مفید و درست‌تر پیش رود، احتمال خطای آن‌ها در فضای مجازی و به تبع در مسائل مالی کمتر خواهد بود.
منبع: همشهری آنلاین
