نقد سخنرانی پزشکیان در سازمان ملل؛ واکنش‌ها و کاستی‌ها

شایانیوز– دیروز، مسعود پزشکیان در مجمع عمومی سازمان ملل متحد سخنرانی کرد که بازتاب‌های گسترده‌ای در سطح داخلی و بین‌المللی داشت. لحن او پر از پیام‌های اخلاقی و حقوقی بود و به دفاع از حاکمیت ملی ایران و رد تولید سلاح هسته‌ای اختصاص داشت، اما از منظر تحلیلی، می‌توان گفت این سخنان اگرچه در حوزه نمادین و اخلاقی قدرتمند ظاهر شدند، در حوزه عملی و دیپلماتیک با ضعف‌هایی همراه بود. تمرکز بیش از حد بر ایستادگی و مظلوم‌نمایی، بدون ارائه راهکارهای ملموس، ممکن است ایران را در سطح جهانی در موقعیتی تدافعی قرار دهد و اثرگذاری واقعی را محدود کند، حتی اگر پیام‌های نمادین و حقوقی برای افکار عمومی داخلی بسیار پررنگ باشد.

نقد داخلی؛ تعارض میان ایستادگی و دیپلماسی

در داخل کشور، تحلیل‌گران سیاسی و رسانه‌ها، هرچند بخش‌هایی از سخنان پزشکیان را که بر دفاع از حاکمیت ملی و اعتراض به فشارهای خارجی تأکید داشت ستودند، اما نقدهای جدی نیز مطرح شد. بخشی از این نقدها به لحن و انتخاب واژگان مربوط بود؛ تأکید بر تقابل با اسرائیل و امریکا بدون ارائه یک نقشه راه دیپلماتیک مشخص، می‌تواند به افزایش فشارهای بین‌المللی و محدود شدن فضای مانور ایران منجر شود. به نظر می‌رسد پزشکیان فرصتی داشت تا در کنار ایستادگی، پیشنهادهایی عملی برای تعامل سازنده ارائه کند، کاری که می‌توانست هم پیام اخلاقی را حفظ کند و هم اثرگذاری سیاسی را افزایش دهد.

بازتاب جهانی؛ رسانه‌ها چه نوشتند؟

رسانه‌های انگلیسی‌زبان بر تأکید پزشکیان بر رد ساخت سلاح هسته‌ای تمرکز کردند و همچنان به این نکته پرداختند که ایران حاضر است با جامعه بین‌الملل تعامل کند، اما نمی‌پذیرد تحت فشارهایی تحمیل شود.

در جهان عرب، شبکه‌ها و رسانه‌ها بخش‌هایی که به ظلم در غزه، نقض حاکمیت لبنان و سوریه و یمن پرداخته شده را برجسته کردند. این بازتاب نشان‌ دهنده هم‌صدایی با ایران در بخش‌هایی از منطقه است که نگرانی‌های مشابهی دارند.

رسانه‌های غربی هم به بخش‌هایی از سخنان پزشکیان توجه کرده‌اند که به «خیانت به دیپلماسی» اشاره دارد؛ مثلاً این‌که گفت حملات در حالی رخ داده‌اند که مذاکرات هنوز راه داشت. این بخش از سخنان، برای آن‌ها نکته قابل تأمل است که آیا ایران و طرف‌های مقابل امکان بازگشت به میز مذاکره دارند؟

نقد بین‌المللی

رسانه‌های غربی و تحلیلگران بین‌المللی، با تمرکز بر بخش‌هایی از سخنرانی که ایران را به تعلل در تعامل دیپلماتیک متهم می‌کرد، آن را ناقص و یک‌جانبه ارزیابی کردند. این برداشت‌ها تا حدی حق دارند، زیرا سخنرانی فاقد نقشه عملی مشخص برای کاهش تنش‌ها بود و بخش‌هایی از پیام‌ها می‌توانست سوءتفاهم ایجاد کند. از سوی دیگر، برخی تحلیلگران بین‌المللی سخنان پزشکیان را «نمادی از مقاومت اخلاقی» خواندند، اما مقاومت نمادین بدون پیشنهادهای عملی، در عرصه سیاست جهانی اغلب نتیجه‌ای جز محدود شدن گزینه‌های دیپلماتیک ندارد.

چالش‌های راهبردی و پیامدهای احتمالی

نقدهای اصلی حول محورهایی همچون فقدان راهکار دیپلماتیک مشخص، تمرکز بر پیام‌های احساسی به جای ارائه نقشه عملی، و احتمال سوءبرداشت توسط بازیگران خارجی می‌چرخد. هر چند ایستادگی و صدای اخلاقی اهمیت بالایی دارد، ترکیب آن با دیپلماسی فعال و ارائه طرح‌های مشخص، می‌توانست هم اعتبار بین‌المللی و هم اثرگذاری داخلی را افزایش دهد. در غیر این صورت، سخنرانی به مثابه یک پیام قوی احساسی باقی می‌ماند، اما ظرفیت تغییر واقعی شرایط و کاهش تنش‌ها محدود می‌شود.

سخنرانی پزشکیان در مجمع عمومی سازمان ملل، در عین قدرتمند بودن از نظر نمادین، با نقدهای جدی داخلی و بین‌المللی مواجه شد. این نقدها نه تنها فقدان راهکار عملی و نقشه دیپلماتیک، بلکه تمرکز بیش از حد بر پیام‌های احساسی و احتمال افزایش تنش‌های بین‌المللی را نشان می‌دهند. شخصاً بر این باورم که موفقیت اثرگذاری پیام ایران تنها زمانی تضمین می‌شود که سیاست‌های دیپلماتیک و استراتژیک کشور همزمان با قدرت نمادین کلام تقویت شود؛ یعنی ایستادگی و صدای اخلاقی باید با پیشنهادهای عملی و نقشه راه مشخص همراه باشد تا در نهایت پیام، هم در داخل و هم در عرصه بین‌المللی اثرگذار واقع شود.